İSTANBUL (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, "Kasımda temel mal fiyatlarındaki düşüşte vergi indirimleri temel belirleyici olurken, Türk lirasındaki değer kazancı, dönemsel indirimler ve iç talepteki zayıflamanın da etkileri hissedilmiştir." denildi.

TCMB tarafından kasım ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.

Raporda, kasım ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1,44 azaldığı, yıllık enflasyonun 3,62 puan düşüşle yüzde 21,62'ye gerilediği belirtildi. Bu dönemde yıllık enflasyonun tüm ana gruplarda düşüş kaydettiği bildirilen raporda, gıda enflasyonundaki gerilemede taze meyve ve sebze fiyatlarının öne çıktığı ifade edildi.

Enerji fiyatlarının, petrol fiyatlarındaki düşüş ve Türk lirasındaki değerlenmeye istinaden azaldığı vurgulanan raporda, "Geçici vergi indirimlerine bağlı olarak dayanıklı tüketim malları kanalıyla temel mal grubu yıllık enflasyonu belirgin bir düşüş kaydetmiştir. Bu dönemde hizmet enflasyonu sınırlı da olsa gerilemiştir. Kasım ayı enflasyon verilerinde vergi indirimleri, Türk lirasındaki değer kazancı ve petrol fiyatlarındaki düşüşün etkilerinin yanı sıra iktisadi faaliyetteki zayıflamaya bağlı olarak talep yönlü etkiler de hissedilmiştir. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu ve ana eğilimi gerilemiştir." değerlendirmesine yer verildi.

Kasımda B ve C endekslerinin yıllık değişim oranlarının sırasıyla 3,16 ve 3,62 puan azalarak yüzde 21,21 ve 20,72 olarak gerçekleştiği belirtilen raporda, alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkılarının bir önceki aya göre tüm alt gruplarda azalırken, en belirgin düşüşün 2,06 puan ile temel mallar grubunda gözlendiği ifade edildi.

Raporda, gıda, enerji, alkol-tütün-altın ve hizmet gruplarının katkılarının ise sırasıyla 0,76, 0,50, 0,21 ve 0,09 puan gerilediği kaydedildi.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminde düşüş gözlendiği belirtilen raporda, ana eğilimin temel mal ve hizmet gruplarında gerilediği, temel mal grubundaki yavaşlamada geçici vergi indirimlerinin etkisinin öne çıktığı bildirildi.

Raporda, bununla birlikte enflasyonun ana eğiliminin söz konusu vergi etkisi arındırıldığında da yavaşladığının altı çizildi.

- "Vergi indirimleri büyük oranda fiyatlara yansıtıldı"

Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda kasımda hizmet fiyatlarının aylık bazda yatay seyrettiği, grup yıllık enflasyonunun 0,09 puan azalarak yüzde 14,67 olduğu belirtildi.

Yıllık enflasyonun bu dönemde kira ve ulaştırma gruplarında 0,2 puan civarında gerilediği, diğer alt gruplarda sınırlı azalışlar kaydettiği bildirilen raporda, şu ifadelere yer verildi:

"Ulaştırma hizmetleri grubunda akaryakıt fiyatlarının da etkisiyle gerileyen hava ve şehirlerarası karayolu yolcu taşımacılığı fiyatları öne çıkmıştır. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle kirada düşük bir aylık artış oranı kaydedilmiştir. Lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri enflasyonunun artış eğilimi gıda fiyatlarındaki olumlu görünümün de etkisiyle yavaşlarken, konaklama hizmetleri enflasyonunda bir önceki ayın ardından bu dönemde de belirgin bir düşüş gözlenmiştir. Diğer hizmetler grubunda ise paket tur fiyatlarındaki düşüş öne çıkmıştır. Özetle, hizmet enflasyonundaki yavaşlamada kısmen hafifleyen maliyet baskılarının yanı sıra zayıflayan iç talep de etkili olmuştur. Temel mal grubu yıllık enflasyonu 7,46 puanlık düşüşle yüzde 26,89'a gerilemiş, bu gelişmede geçici vergi indirimlerine bağlı olarak azalan dayanıklı mal grubu fiyatları temel belirleyici olmuştur. Vergi indirimlerine konu olan otomobil, mobilya ve beyaz eşya fiyatları bu dönemde sırasıyla yüzde 13,59, 8,50 ve 5,23 gerilemiştir. Bu fiyat değişimleri, vergi indirimlerinin fiyatlara büyük oranda yansıtıldığına işaret etmiştir. Bu dönemde giyim fiyatlarındaki artışın mevsim ortalamalarının önemli ölçüde altında kaldığı gözlenmiştir. Diğer temel mallarda ise birikimli kur etkilerinin zayıflamakla birlikte devam ettiği izlenmiştir. Özetle, bu dönemde temel mal fiyatlarındaki düşüşte vergi indirimleri temel belirleyici olurken, Türk lirasındaki değer kazancı, dönemsel indirimler ve iç talepteki zayıflamanın da etkileri hissedilmiştir."

- "Patates ve bakliyat fiyatları belirgin oranda yükseldi"

Raporda, enerji fiyatlarının kasım ayında yüzde 0,71 azaldığı, uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe ve Türk lirasındaki değer kazancına bağlı olarak akaryakıt fiyatlarının yüzde 2,16 gerilediği belirtildi.

Katı yakıt fiyatlarının yüzde 0,90 düşüş gösterdiği, şebeke suyu ve doğal gaz fiyatlarında artış gözlendiği bildirilen raporda, "Bu gelişmelerle birlikte, enerji grubu yıllık enflasyonu 4,08 puanlık düşüşle yüzde 25,35 olmuştur." ifadeleri kullanıldı.

Raporda, gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun kasım ayında 3,60 puan azalarak yüzde 25,66'e gerilediği kaydedildi.

Gıda ve alkolsüz içecekler enflasyonundaki düşüşte taze meyve ve sebze öncülüğünde gerileyen işlenmemiş gıda fiyatlarının belirleyici olduğu vurgulanan raporda, "Diğer yandan, patates ve bakliyat fiyatları belirgin bir oranda yükselmiştir. Bu dönemde, işlenmiş gıda grubu fiyatları yüzde 0,46 ile ılımlı bir artış kaydetmiş, grup yıllık enflasyonu yüzde 23,60’a gerilemiştir. Bu grupta süt ürünleri, çay ve katı sıvı yağlarda fiyatlar düşerken, ekmek ve tahıllar ile konserve ürünlerdeki artış eğilimi yavaşlamakla birlikte sürmüştür. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda enflasyonu kasım ayında sınırlı bir oranda gerileyerek yüzde 24,21 olmuştur."

- "Yıllık enflasyon ara malı ve sermaye mallarında geriledi"

Raporda, yurt içi üretici fiyatlarının kasım ayında yüzde 2,53 düştüğü, yıllık enflasyonun da 6,47 puan azalarak yüzde 38,54'e gerilediği anımsatıldı.

Endeks genelinde Türk lirasındaki değerlenme ve petrol fiyatlarındaki düşüşün olumlu yansımalarının izlendiği belirtilen raporda, imalat sanayi yıllık enflasyonunun bu dönemde 7,65 puan azalarak yüzde 34,97 olduğu bildirildi.

Raporda, bu çerçevede, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğiliminde belirgin bir düşüş gözlendiği vurgulandı.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyonun ara malı ve sermaye mallarında belirgin olmak üzere tüm gruplarda gerilediği ifade edilen raporda, şunlar kaydedildi:

"Ara malı fiyatları, demir-çelik ve diğer metaller, tekstil, plastik ve kimyasal ürünler kaynaklı olarak gerilerken sermaye malı fiyatlarındaki düşüşte makineler, metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ve aksesuarları belirleyici olmuştur. Dayanıksız tüketim malı fiyatları et ve yağ gibi gıda ürünlerindeki gelişmelerle gerilemiş, dayanıklı tüketim mallarında mobilya ve ev aletlerindeki fiyat azalışları dikkat çekmiştir. Sonuç olarak, üretici fiyatları kasım ayında Türk lirasındaki değerlenme ve başta petrol olmak üzere uluslararası emtia fiyatlarındaki düşüşlere bağlı olarak bir miktar gerileme kaydetmiş, üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlü seyrini korumuştur."