MUĞLA (AA) - OSMAN AKÇA - Çevresel faktörler nedeniyle nesilleri yok olma tehlikesi altında bulunan caretta carettalar için tek cinsiyetli üreme ihtimalini artırdığı saptanan küresel ısınma tehdidinin ortadan kalkmasına yönelik bilimsel çalışma başlatıldı.

Muğla'nın Ortaca ilçesindeki Deniz Kaplumbağaları Araştırma Koruma ve Rehabilitasyon Merkezi'nde (DEKAMER) nesli tükenme tehlikesi altında olan caretta carettaların güvenli şekilde yumurtlamaları ve yaralı olanların tedavisi için çalışma yürütülüyor.

Caretta carettaların önemli üreme merkezileri arasında yer alan İztuzu Plajındaki yuvalarının sıcaklık değerleri ve sıcaklığın yavruların cinsiyeti üzerindeki etkileri araştırılıyor.

Görevlilerin plajda tespit ettiği caretta caretta yuvalarına sıcaklık veri kaydedicileri yerleştiriliyor.

Yuvalardan elde edilen veriler analiz edilerek sıcaklığın cinsiyet üzerindeki etkileri belirleniyor ve nesli tehlike altında olan carettaların yok olmaması için önlem planı hazırlanıyor.

Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi de olan DEKAMER Müdürü Prof. Dr. Yakup Kaska, AA muhabirine yaptığı açıklamada, deniz kaplumbağalarının korunmasının son yıllarda çok önemli bir konu olduğunu söyledi.

Koruma çalışmalarının yanında dikkat edilmesi gereken çok önemli konular bulunduğunu belirten Kaska, "Bir türü korurken, o türü meydana getiren erkek ve dişi bireylerin devamlılığını sağlayamazsak, o türü koruyamayız. Geçmişte dinozorlar tek bir cinsiyetin oluşmasıyla üreyememişlerdir. Bu olay nasıl dinozorların dünyadan yok olmalarına sebep olduysa acaba deniz kaplumbağaları da aynı yola doğru gidiyor mu? İşte bu sorunun cevabı için deniz kaplumbağalarının yuvalarındaki sıcaklıkları kaydediyoruz." diye konuştu.

Kaska, yuvalardaki 26 derece sıcaklıkta yavruların tamamının erkek, 32 derece ve üzerinde ise dişi olduklarını bildirdi.

Şu ana kadar kontrol edilen yuvalarda ortalama 29-30 hatta 31-32 derece gibi sıcaklıklar belirlendiğini ifade eden Kaska, şunları kaydetti:

"Yuva sıcaklıklarının yüksek olması yavruların yüzde 80-90'ının dişi ağırlıklı çıkmasına neden oluyor. Belki 50 yıl sonra ne yapacağımızı planlayabilmek için şimdiden ileriye dönük çalışmalar yapmak zorundayız. Yuvalardaki döllenme oranlarını, yani yeterince erkek var mı yok mu? Sıcaklık nasıl gidiyor? Bunların araştırılması, deniz kaplumbağalarının uzun vadede koruma çalışmalarında çok önemli bilgiler içeriyor."

Kaska, sadece Türkiye kumsallarında değil, Akdeniz kıyısında yer alan diğer ülkelerdeki deniz kaplumbağası yuvaları ve kum sıcaklıklarını da benzer şekilde karşılaştırdıklarını dile getirdi. Kaska, Akdeniz’deki caretta popülasyonunun ne kadarının erkek, ne kadarının dişi olduğu konusu üzerinde de çalıştıklarını aktardı.

- "35 bin yavrunun denize gitmesini bekliyoruz"

İztuzu Plajında şu anda 300'den fazla yuva olduğunu belirten Kaska, şunları söyledi:

"Son 5-6 yıldır gerçekten koruma çalışmalarının sonucu olarak yuva sayımız 500-600'lü rakamlara ulaştı. Öyle zannediyorum ki bu sezon 500'ün üzerinde yuva sayısına sahip olacağız. Ortalama her yuvadan 70 civarında yavrunun çıkarak başarılı bir şekilde denize ulaştığını düşünürsek 35 bin yavrunun denize gitmesini bekliyoruz. Bu 35 bin yavruyu çok görmemek lazım. Çünkü bunlardan ancak 35-50 tanesi 25 yıl yaşayarak tekrar buraya anne olarak gelebilecek özelliğe kavuşuyor."

Kaska, bu yönüyle deniz kaplumbağalarına dönük koruma çalışmalarının hem uzun vadeli hem uzun projeksiyonlu yapılmak zorunda olduğunu ifade ederek, "Eğer yuva sıcaklığı yüksek olursa yuvaları serin tutabilmek için gölgeleme yapabilir ya da gerekli olduğu takdirde daha serin ortamlara taşıyabiliriz. Bu sayede ilerde 50 yıl sonra yeterince dişimiz ve erkeğimiz olur." dedi.

AA