Spor Toto Süper Lig 2015-2016 sezonunda Kasımpaşa-Rizespor maçını yöneten ve maç sonrası canlı yayına çıkarak maç sırasında yaptığı yanlış kararlar dolayısıyla özür dileyen ve hakemliği bırakan Deniz Çoban Memleket'e konuştu. Memleket gazetesi Spor Editörü Sami Erikçi'nin sorularını yanıtlayan Deniz Çoban, bu sezon yaşanan hakem hatalarından video hakemliğe, MHK’dan Aykut Kocaman’ın açıklamalarına kadar, birçok konuda çarpıcı açıklamalarda bulundu

SÜPER LİG'DE Kİ İLK MAÇINIZDA NELER HİSSETTİNİZ?

-Süper Lig’de ilk maçıma İstanbul Başakşehir-Gaziantepspor 1’inci hakem olarak çıkarken 10 yıllık bir hakemdim. 10 yıl önce koyduğum hedefi yakaladığım maç olarak çıktım o maça. Benim için şanslı bir maçtı. İlk defa bir süper lig maçıma çıkıyordum ama beni zorlayacak etkenler yoktu. Seyirci baskısı yoktu maçın sonucu da ne şampiyon olacak takımı nede düşecek takımı belirlemeyeceği için benim açımdan rahat bir maç oldu. Tabi Süper Lig'de ilk maç olduğu için heyecan vardı.

HAKEMLİK Mİ ZOR, ÖĞRETMENLİK Mİ?

-İşi icra ederken hakemlik tabi ki çok zor ama genel perspektife bakarsak öğretmenlik daha zor bir meslek. Çünkü Öğretmenlikte bir nesil yetiştiriyorsunuz ve yaptığınız bir hatayı 20 yıl sonra belki de bir toplum ödüyor. Hakemlikte sahada zor bir iş yapıyorsunuz ama çaldığınız bir düdük belki birine maddi anlamda zarar verir, birinin duygularını incitir ama bir kaç maç dışında senelerce konuşulan bir maç hatırlanmaz. Öğretmenlikte öğrencilerimizi yetiştirirken yapacağımız hataları bedelini bir toplum ödeyebilir. Bu yüzden öğretmenlik daha zor bir meslek.

VİDEO YARDIMCI HAKEM FAYDALI OLUR MU?

-Sahada düdük çalmaya hakem bulamıyorsun. Maçlarda hakemlerin Video yardımcı hakemliğini kim yapacak. Orta hakemlerin video yardımcı hakemliğini kim yapacak? Kim penaltı diyecek, kim devam diyecek. 9 hakeme, 9 tane de video yardımcı hakem gerekecek. Ben Video yardımcı hakemlikle bütün toplantıları takip ettim. Video yardımcı hakemlikte sınır koydular. Video yardımcı hakem golden önce bir sıkıntı var mı ona bakacak. Penaltı mı değil mi ona bakacak. Bir oyuncunun direkt kırmızıdan  atılması gerekiyor mu? birde yanlış oyuncuya kart gösterildi mi? sadece bu pozisyonlarda hakeme yardımcı edecek. Mesela ikinci sarı karttan oyundan atılan oyuncuya doğruda olsa, yanlış da olsa video yardımcı hakem karışamayacak. Video yardımcı hakem sahada hakemin kararlarını düzeltmek için olmayacak. Sadece herkesin gördüğü, kabul ettiği kritik kararları düzeltecek. Son karar her zaman 1.hakem de olacak. Hakem oyun içerisinde kafasına takılan bir şeyi Video yardımcı hakeme sorabilecek. Veya video yardımcı hakem bir hata tespit ettiği zaman orta hakemi uyarabilecek. Her iki durumda da hakem kendi fikrini uygulamakta da özgür, onun söylediğini uygulamakta da özgür. Ayrıca kenara gelip görüntüyü de seyretmek istiyor.

KULÜPLER KARAR İÇİN VİDEO YARDIMCI HAKEME BAŞVURABİLİR Mİ?

-Kulüplerin karara itiraz hakkı olacak ve bazı kararların düzeltilmesi için video hakeme başvuracakmış gibi bir algı var. Video hakemlikte böyle bir şey kesinlikle yok. Üçüncü bir kişi "Şu pozisyona bir daha bak" diyemeyecek. Örnek verecek olursak Konyaspor-Galatasaray maçında Video yardımcı hakemin karışacağı hiç bir durum olmadı. Mesela Video yardımcı hakem Sneijder'e, De Jong'a sarı kart ver diyemeyecek. Ali Çamdalı'nın sarı kartı yanlış öncesinde faul yoktu diyemeyecek.   

SOW'UN GOLÜNE VİDEO YARDIMCI HAKEM NE DERDİ?

-Antalyaspor-Fenerbahçe maçında video yardımcı hakem uygulaması yapılsaydı, Moussa Sow'un sayılmayan golüne video yardımcı hakemde faul diyerek iptal edecekti. Ama maçtan sonra kamuoyunun tamamı o kararı kabul etmedi. O yüzden video yardımcı hakemlikten çok fazla şeyler bekliyoruz. Hem de bu konuda çok acele ediliyor. Ama bu uygulamayı 2018'den önce yapılamaz. Çünkü ilk olarak 2018 Dünya kupasında uygulanması planlanıyor. 

ÇİZGİ HAKEMLİĞİ, NEDEN KALDIRILDI?

-Türkiye'de yaklaşık 3 yıl çizgi hakemliği kullanıldı.  Avrupa'da da kullanılıyor. Fransa'da ki Avrupa Şampiyonası öncesi Collina bir sunum yapacaktı. Bende buradan atladım Fransa'ya gittim. Bir basın mensubu, "Burada ilk defa gol çizgisi teknolojisi kullanılacak. Bu çizgi hakemleri de bunun için var. Neden kaldırmayı düşünmediniz? diye sordu. Collina, "Araba kullanırken bir yerde trafik polisi olduğunu biliyorsanız yavaş kullanırsınız. Trafik polisinin olmadığını biliyorsanız hiç bir kurala uymazsınız. Buradakilerin %80'i böyledir. Biz orada fazladan bir göz var diye, ceza sahası içindeki oyuncular daha dikkatli davranıyor. Birde arada bir şeyler yakalarlarsa bize yeter. Bize çok faydalı. Ben görevde olduğum sürece bu 6 hakem sistemi devam edecek" dedi. Türkiye'de ise başarısız oldu. Zaten yetenekli hakem sayısı çok az. kenara koyulacak adam orta hakem kadar yetenekli olacak ki penaltı olunca 'penaltı', kırmızı kart olunca 'kırmızı' diyebilmesi lazım. Türkiye'de yetenekli hakem sayısı kısıtlı olduğu için bu sistem Türkiye'de başarılı olamadı. Bu sisteme aceleyle geçtik ;sonra aceleyle uzaklaştık. Hakem kadrosu yetmedi.

BU SEZON Kİ HAKEM HATALARININ SEBEBİ NEDİR?

-Hakemlikte başka bir ülkenin örnek alınmasına karşıyım. Her ülkenin özellikleri kendine hastır. Siz İngiltere'nin uygulamasını getirseniz buraya uymaz. Biz kendi içimizde kendi sistemimizi oluşturmamız lazım. Kendi yöneticimizi iyi seçmemiz lazım. Hataları tespit edip doğru teşhisler koyarak doğruları bulmamız gerek. Hakemlik geriye gidiyor. Önceden 3-5 haftada bir hakem kararı konuşulurdu. Şimdi her hafta 2-3 maçta konuşulmaya başlandı. Seyirci tepki gösteriyor suçlu, Yönetici açıklama yapıyor suçlu, Teknik adamlar da açıklama yapıyor suçlu. Hakemlerde performansını düşürmesin, şuan çok ciddi bir düşüş var.

HAKEMLERDE Kİ DÜŞÜŞÜN NEDENİ NEDİR?

-Türkiye şartlarında 22 hakem az. Yusuf Namaoğlu'na "Eski sistemi uygula. 22 hakemle bu iş olmaz" dedim. Namaoğlu, "Ben bu kadroya güveniyorum" dedi. Ama 22 hakemi de kullanmadı. Şimdi bir Anadolu takımı maçına giden hakem maçı kötü de yönetse bu gündem olmaz. Başka şeyler konuşulur, hakemle ilgili konuşulmaz. Bu sistemde hakem hata yapıyor, haftaya bir maç veriliyor. Yine hata yapıyor, haftaya bir maç daha yine hata. Sonra herkes isyan etmeye başlayınca hakemlerde yıpranıyor. Kullanılmayan hakemlerde moral olarak çöküyor. Türkiye'de hakem baskısı olduğu için hakem havuzunu geniş olmalı. 22 hakemli sistem Avrupa'da uygulanabilir çünkü orada hakem bir takımın aleyhine kararlar verse de 3 hafta sonra yine aynı takımın maçına çıkabiliyor. Türkiye hatalı karar verildiği zaman o hakemi bir daha o takımın maçına veremiyorsunuz. ‘O hakem şu takım düşmanı; bu hakem şu takım düşmanı’ diye söyleniyor.

KOCAMAN'IN 'KORKAKSINIZ' AÇIKLAMASI DOĞRU MU ?

-Aykut Kocaman'a tabi ki hak veriyorum. Bu sezon hakemlerden canı en çok yanan takımlar Adanaspor ve Konyaspor. Ama sesi en çok çıkan takımlar büyük takımları oluyor. Fenerbahçe yada Galatasaray'ın aleyhine hata yapıldığı zaman o hakeme bir sonraki hafta maç verilmiyor. Geçtiğimiz hafta Fenerbahçe aleyhine karar veren Serkan Çınar bu hafta maç alamadı. Galatasaray'ın lehine hatalı karar veren Mete Kalkavan ise bu hafta da görevlendirildi. Burada hakemler ne mesajı alıyor. Büyük takımın lehine hata yaparsan haftaya maça gidersin, aleyhine hata yaparsan maça gidemezsin. Bütün hakemler bunu düşünüyor. Her hakem ataması, hakemlere bir mesajdır.

ALİ ÇAMDALI'NIN KIRMIZI KARTI DOĞRU MUYDU?

-Ali Çamdalı kararı doğru. Bana da bir futbolcu 'Sen korkaksın' dese direkt kırmızı kartla atarım. Ama sen Sneijder'in yaptıklarına göz yum, De Jong'un yaptıklarına göz yum, Ali Çamdalı'nın hareketinde faul yok, sonra oyuncu tepki gösteriyor. Kurallara göre hakem itiraz eden oyuncunun sakinleşmesini bekledikten sonra sarı kartı göstermeli. Sen, Ali Çamdalı itiraz ederken sarı kart gösteriyorsun, sonra da kırmızı kartla atmak zorunda kalıyorsun. Bunu FIFA kokartlı bir hakem bilmiyorsa buda bir sorun.

DENİZ ATEŞ BİTNEL İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİZ?

-Ortada bir ‘Deniz Ateş Bitnel’ gerçeği var. Adam Trabzonspor'un aleyhine düdük çaldı diye hakemliği bitti. Hangi hakem Trabzon'da cesaretle düdük çalacak. Trabzonspor-Konyaspor maçında uzatma dakikalarında çalınan faulün alakası yok. O faul gitti gol oldu. Konyaspor mağlup oldu. Trabzon'a bir kıyak oldu. Rizespor maçında da aynı şekilde elle oynamayla ilgisi olmamasına rağmen penaltı kararı verildi ve Trabzon maçı aldı.

TÜRKİYE'DE HAKEMLERİN BAŞARILI OLMASI İÇİN NELER YAPILABİLİR?

-Türkiye'de öncelikle MHK başkanı iyi yada kötü en az 4 yıl görevde kalmalı. Proje hazırlanıyor falan 8 ay sonra gidiyor. Yeni gelen aynı şekilde. Öncelikle TFF başkanının hakemlikten çok iyi anlayan bir danışmanı olmalı. Şuanda mevcut MHK, Yıldırım Demirören'i oyalıyor. Demirören'i dinledim sanki hakemliğin sorunu gözlemcilermiş gibi konuşuyor. Sanki gözlemciler düzelirse sorun çözülecekmiş gibi yönlendiriliyor. Hakemliğin gençleştirildiği söyleniyor. Hakem kararları doğru versin de ister 25 yaşında olsun ister 45 yaşında.

-HAKEMLER FUTBOLUN İÇİNDEN GELMELİ Mİ?

-Şimdi diyorlar ki fiziği iyi, tahsili iyi, İngilizce biliyor ve işi de var. Sosyal yönü de kuvvetli; bundan iyi hakem olur. Bu saydıklarımızdan iyi bir damat olur. Önce 'Futbolu biliyor' diye başlayan bir cümleyle buraya gelinmeli. Ama Türkiye'de öyle ki; ben sahaya koyuyum hakemi yönetsin, yönetemezse problem değil. Ama fiziği iyi değilse, yakışıklı değilse problem. Allah'tan Cüneyt Çakır'ı hakem olacağı kursta bu fizikle hakem olmaz diyerek göndermemişler. Şimdi Cüneyt Çakır bizim yerinde izleyemediğimiz maçları sahada yönetiyor. Şampiyonlar Ligi finalini izlemeye gittim gururlandım. Gözlerim doldu yemin ederim.  

MHK İLE İLGİLİ NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ?

-Son 10 yılda, 8 ayda bir Merkez Hakem Kurulu değişmiş. Merkez Hakem Kurulu değiştiği zaman hakemlerin maç sayıları da değişiyor. MHK'nin başına biri geliyor o hakem iyi hakem oluyor. MHK değişiyor aynı hakem bu kez kötü hakem oluyor. Bir hakem ya iyidir ya kötüdür. MHK başkanı değişince hakemlerin durumu da değişiyor.

SİZE GÖRE EN BAŞARILI GENÇ HAKEM KİM?

Ali Palabıyık'ı başarılı buluyorum. Avrupa'da 2. kategoride olup da, 1.kategori hakeminin yöneteceği 2 tane maç verildi. UEFA, bu maçlardan birine Ali Palabıyık'ı verdi. Burada UEFA, Ali Palabıyık'ta potansiyeli gördüğü için böyle bir karar veriyor.

UNUTAMADIĞINIZ BİR MAÇ VARMI?

-Çok farklı konularla ilgili unutamadığım maçlar var. Mesela tarih olan Ali Sami Yen Stadı’nda oynanan son maçı ben yönettim. Ben düdüğü çaldıktan sonraki gün stadı yıktılar. O maç tarihi bir maç oldu ve bende o tarihi maça şahitlik ettim. Bu yüzden hakemliğimde unutamadığım bir anıydı.

DÜNYA'YA BİR DAHA GELSENİZ HAKEM OLMAK İSTER MİSİNİZ?

-Hakem olmak isterim ama;Türkiye şartları içerisin de hakemlikte çok ısrarcı olmam. İlla hakem olayım diye bir düşüncem olmaz.

HOCAM TEKRAR FUTBOLUN İÇİNDE OLMAK İSTER MİSİNİZ?

-Hakemliği bırakırsam hayatımda çok büyük boşluk olacak. Bu hakemlik sevgimi hiç bir şey dolduramaz diye kaygılarım vardı; ancak şuanda Hakemliğin dışında da bir dünya olduğunu ve bunun en az Hakemlik kadar zevkli olduğunu fark ettim. Hakemliği bıraktığım için hiç bir pişmanlık yaşamadım. Şu anki hayatımdan memnunum. Şuan kendime ve aileme daha fazla vakit ayırıyorum. Röportaj: Sami Erikçi  -  Fotoğraf: Ferit Hepokur