ANKARA (AA) - SARP ÖZER / SİNAN USLU - Genelkurmay Başkanlığınca, düzenli Türk ordusunu kuruluş aşamasında yok etmeyi amaçlayan Yunanlara karşı 97 yıl önce kazanılan Birinci İnönü Zaferi'ne ilişkin bazı belgeler gün yüzüne çıkarıldı.

Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik ETÜT (ATASE) Daire Başkanlığı arşivlerinden derlenen 65 belge, Birinci İnönü Zaferi'nin yıl dönümü dolayısıyla Anadolu Ajansı (AA) ile paylaşıldı.

Belgelerde, Yunan ordusu ile düzenli ordunun Batı Cephesi'nde yaptığı ilk muharebe olan ve Eskişehir'in 40 kilometre kuzeybatısında Gündüzbey-İnönü hattında yapılan Birinci İnönü Savaşı'na ilişkin detaylar yer aldı.

Düzenli Türk ordusunu kuruluş aşamasında yok etmeyi amaçlayan Yunanlara karşı 97 yıl önce kazanılan zaferle ilgili paylaşılan ilk belgede, Yunanların, 6 Ocak 1921'de Yenişehir ve İnegöl cephelerine karşı taarruz başlattığını yansıtan rapor dikkati çekti.

Bunun üzerine Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü tarafından, bölgedeki birliklerin yürütecekleri harekata ilişkin 4. Tümen Komutanlığına gönderilen emir yazısı, belgeler arasında yer aldı. Söz konusu yazıda, TBMM Hükümeti'nin, düzenli ordu kurulması ve milli kuvvetlerin bu orduya katılması kararına karşı ayaklanan Çerkez Ethem ve çetesine karşı tedbir alınması gerektiğine ilişkin ifadeler bulundu.

Batı Cephesi Askeri Polis Teşkilatınca, Batı Cephesi Komutanlığına Bilecik ve çevresindeki Yunanların faaliyetlerine ilişkin verilen raporda, Köprühisar savunma hattına üç kez taarruz eden düşmanın ağır kayıplar verdirilerek uzaklaştırıldığı bildirildi.

- Mezitli halkı Yunan ordusuna karşı

Bozüyük'te yaşanılanları aktaran raporda ise Mezit'ten Bozüyük'e ilerlemek isteyen düşman birliklerinin Kınık'ta, Mezitli halkının direnişiyle karşılaştığı ve halkın Mezit Boğazı'nı kahramanca savunduğuna ilişkin ifadeler dikkat çekti.

Batı Cephesi Komutanı İnönü'nün, düşmanın kayba uğratıldığını rapor eden yazısında, "Şiddetli şekilde cereyan eden 9 ve 10 Ocak muharebelerinde düşmanın önemli kayba uğratıldığı kesindir." ifadesi yer aldı.

Batı Cephesi Kurmay Başkanlığınca, düşmanın çekildiği ve İnönü'de kalan cephane ile erzak vagonlarının kurtarıldığına ilişkin 11 Ocak 1921'de Genelkurmay İkinci Başkanlığına gönderilen rapor dikkati çekti.

Batı Cephesi Komutanı İnönü'nün, bölgedeki düşman kollarına gece ve gündüz taarruz edilmesi emrini içeren belge de paylaşıldı. Belgede, "Devam eden şiddetli muharebeler sonucu düşmana ağır kayıplar verdirilmiştir. Düşmanın karşılaştığı direniş ve uğradığı mühim kayıplar karşısında durdurulması ve Allah'ın yardımıyla karşı taarruzumuzla uzaklaştırılması ümit edilmektedir." denildi.

Yunan ordusunun son kuvvetlerinin Karaköy'den Pazarcık ile Ahi Dağı'na doğru çekildiği ve Karaköy Tren İstasyonu'nu yaktığını içeren rapor da paylaşıldı.

Batı Cephesi Komutanı İnönü tarafından İnönü ve Bozüyük Nahiye Müdürlüklerine Birinci İnönü Savaşı'nda şehit düşen askerler için şehitlik yapılmasına ilişkin yazı da belgeler arasında yer aldı.

- Atatürk'ten İnönü'ye tebrik telgrafı

Birinci İnönü Savaşı'nın kazanılması dolayısıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün, Batı Cephesi Komutanı İnönü'ye gönderdiği telgrafın içeriği de paylaşıldı.

Mesajda, "İnönü Meydan Muharebesi'nde Batı Cephesi birliklerinin uğurlu ve üstün komutanız altında kazandıkları kesin zaferden dolayı size ve kahraman ordumuzun bütün komutanlarıyla subay ve erlerine Büyük Millet Meclisinin en içten tebriklerini sunar ve bu zaferin, kutsal topraklarımızı düşman istilasından tamamen kurtaracak olan kesin zafere hayırlı bir başlangıç olmasını Allah'tan temenni ederim. Bu tebriklerimin ordunun bütün er ve subaylarına tebliğini rica ederim." ifadeleri yer aldı.

- Batı Cephesi'nde kazanılan ilk zafer

Düzenli orduya geçişle birlikte Batı Cephesi'nde kazanılan ilk zafer olan Birinci İnönü Zaferi, yurt içindeki etkileri ve uluslararası ilişkilerde doğurduğu sonuçlarla özel önem taşıyor.

Muharebenin sonunda Yunanlar, üstün kuvvetlerine rağmen zayıf kuvvetlerle savunulan Beşkardeş-Zemzemiye-Oklubalı mevzisine taarruz etmeye cesaret edemeyerek, Bursa'ya çekilmek zorunda kaldı.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, zaferin önemine "Yeni Türkiye devletinin küçük, ancak milli ülkülü genç ordusu, en dar bir hesapla üç kat düşmanı İnönü Meydan Savaşı'nda yendi. Savaş sanatının en ince gereklerini yerinde uyguladı. İç sınırların kullanılmasında savaş tarihine parlak bir örnek yazdı." ifadeleriyle dikkat çekti.

Birinci İnönü Zaferi, İkinci İnönü Savaşı, Sakarya Savaşı ile Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının müjdecisi oldu.

Batı Cephesi Komutanı İnönü komutasında elde edilen bu büyük başarı, yurt içinde ve dışında TBMM ile Türk ordusunun saygınlığını artırdı.

Birinci İnönü Zaferi'nin ardından, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması yolunda önemli bir adım olan 1921 Anayasası kabul edildi, kimi ülkelerle de ikili dostluk anlaşmaları yapıldı.

AA