İşte Hulusi Ada'nın açıklaması:

Gıda Denetimleri ve Bakanlığın Açıkladığı Gıda Sahtekârları

Gıdaya erişmek ve sağlıklı gıda tüketmek herkesin hakkıdır. Dünyada gıda ve su kaynaklı hastalıklara bağlı olarak her yıl yaklaşık 1,8 milyon insan hayatını kaybetmektedir.  Bu kişilerin çoğunluğunu çocuklar oluşturmaktadır. Kayıt dışı yani merdiven altı üretim, taklit ve tağşiş yapan gıda işletmeleri gıda güvenliğinin önündeki en büyük engeldir. Gıda güvenliği tarladan/çiftlikten sofraya kadar uzanan süreçleri kapsar. Gıda güvenliğinin sağlanması için tarlada Ziraat Mühendisi’nin, çiftlikte Veteriner Hekim’in; gıdanın üretim ve denetiminde ise Gıda Mühendisi’nin var olması büyük önem taşımaktadır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, gıda güvenliğinin tarla ve çiftlik aşamasını Ziraat Mühendisi ve Veteriner Hekim ile karşılamaktayken, gıdanın üretim ve denetim aşamalarındaki güvenliği Gıda Mühendisi ile karşılamamaktadır. Bu konudaki eksiklik Bakanlığın belirli aralıklarla kendi sitesinde teşhir ettiği hileli gıda ve bunları üreten firmalardan anlaşılmaktadır. En son olarak Bakanlık tarafından 22/07/2015 tarihinde taklit ve tağşiş yaptığı kesinleşen ve aralarında et, süt ürünleri, bal, zeytinyağı, gıda takviyesi, alkollü ve alkolsüz içeceğin bulunduğu 171 parti ürünü kamuoyuna duyuruldu. Yoğurt, tulum peyniri, beyaz peynir, tereyağı, kaymak, eritme peyniri gibi süt ürünlerinde jelatin, bitkisel yağ ve nişasta tespiti; köfte, kebap, sucuk, kıyma, kavurma, pide harcı, kıymalı börek gibi et ve et ürünlerinde tek tırnaklı eti, sakatat, kanatlı eti, deri, baş eti; doğal vitamin, bitkisel karışımlar, macunlar ve gıda takviyelerinde ilaç etken maddesi sildenafil, atropin, sibutramine; zeytinyağında farklı tohumların yağları; alkolsüz aromalı içeceklerde ve kahvede ilaç etken maddesi; tahine soya katıldığı görülmektedir.  Gıdalarda taklit, tağşiş yapıldığı veya ilaç etken maddesi bulunduğu tespit edilen ürün, firma ve markaların bulunduğu listeye "www.tarim.gov.tr" adresinden ulaşılmaktadır. Gıda mühendislerine gerek kamu kurumlarının yaptığı denetimlerde, gerekse gıda işletmelerinde imalatın başında sayıca ve yetkice daha etkin rol verilmesi, işletmelerdeki bu kötü gidişatın önüne geçilmesinde  tek çıkış yolu olduğu artık görülmelidir.

Bakanlık'tan yapılan duyuruda; Gıda 2015 yılı Haziran ayı sonu itibariyle yaklaşık 335 bin denetim gerçekleştirilmiştir. Yaklaşık 64 bini üretim yeri olmak üzere 500 bin civarındaki gıda işletmesi bulunduğu gözönüne alındığında denetim sayısının düşük olduğu görülmektedir. Denetimleri yaklaşık 5500 gıda denetçisi ile denetlenmektedir. Bu denetçilerin yaklaşık 1200 tanesi gıda mühendisi olup geri kalanı gıda mühendisi değildir. Ayrıca 30 beygir gücünün altındaki ve 10 kişiden daha az işçi çalıştıran işletmelerde Gıda Mühendisi çalıştırma mecburiyeti yoktur. Son dönemde çıkan yönetmelikle de işletme kapasitesi, işletmecinin beyanına bırakılmıştır. Mevcut işletmelerin sayıca % 80’ini oluşturan küçük işletmeler gıda mühendisi çalıştırmadığı için kendi otokontrolünü sağlayamamaktadır. Birçok gıda işletmesi kazançlarını artırmak uğruna insan hayatını hiçe sayarak gıdalarda hile yapmayı tercih etmektedir. Bakanlığın bu az sayıdaki gıda mühendisi ile yaptığı denetim dışında herhangi bir kontrol olmaksızın, üretimlerine başıboş ve vurdumduymaz şekilde devam etmektedirler.

Denetçi sayısının az olmasından dolayı Bakanlık tarafından işletmelerin bir kısmına yılda ikinci kez bile denetime gidilememektedir. Gıda mühendisliği mezunu olmayan kişilerin çoğunlukta bulunduğu denetimciler tarafından yapılan bu denetimlerde hijyen, ürün gramajı, son kullanma tarihi kontrolü ve numune alma gibi çok yüzeysel durumların dışında bir ayrıntıya girilmemektedir. Bu şekilde sürdürülen denetimlerin hile yapan işletmeler üzerinde yeterince etkisi olamamaktadır.

Gıdadaki hilelerin temel amacı maliyeti düşürmek, daha fazla kar etmektir. Sütün yağı alınarak bitkisel yağ (margarin) ilave edilmesi, yoğurda su tutması için kıvam arttırıcı katılması, tarihi geçmiş küflenmiş peynirlerin eritilerek eritme peynir yapılması, tereyağına margarin katılması, bozuk etlerin rengini iyileştirmek için gıda boyası katılması, tatlılarda kullanılan fıstığa bezelye ve soya karıştırılması, baharatlara kuru ot ve sap karıştırılması, zeytinyağına daha ucuz olan ayçiçek, pamuk yağı gibi  yağların karıştırılması, tarihi geçmiş sucukların yeni yapılan sucuklara ilave edilmesi, bala mısır şurubu karıştırılması, üzüm kullanılmayan üzüm pekmezi, kimyasal madde katılmış gıda takviyeleri, içme suyu yerine sanayi suyu kullanılması, gıda boyası, tatlandırıcı, koruyucu gibi fazla kullanımı sağlığa zararlı olan katkı maddelerinin gereğinden fazla kullanılması, çürük domateslerden salça yapılması, çürük meyvelerden meyve suyu yapılması gibi hilelerin yanısıra gıdanın üretim teknolojisinde de hatalar yapılmaktadır. Her zaman tekrar ettiğimiz gibi güvenilir gıdaya erişebilmek ancak Gıda Bilimi ve Teknolojisi konusunda eğitim almış, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip Gıda Mühendisi’nin işletmelerde gıda üretimi ve bakanlıkta gıda denetiminde tam yetki ve sorumluluğa sahip olması ile mümkündür. Gıda Mühendisleri; bilimsel ve mühendislik bilgileri ile "tarladan/çiftlikten sofraya" kadar güvenilir bir şekilde gıdaların üretimi, hazırlanması, işlenmesi, paketlenmesi, dağıtılması ve gıdalardan uygun bir şekilde yararlanılmasını sağlar. Temel amaçları insanların güvenilir gıdaya ulaşmasıdır.

Güncel gıda mevzuatımızın, tarlada Ziraat Mühendisi, çiftlikte Veteriner Hekim kontrolündeki gıdanın, işlenmek üzere fabrikaya gelmesinden tüketiciye ulaşıncaya kadar Gıda Mühendisi kontrolünde olacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekliliği zaruridir.

Ferit Hepokur-Memleket