KOCAELİ/SAKARYA (AA) - ŞENGÜL OYMAK/ONUR ORHAN - Merkez üssü Kocaeli'nin Gölcük ilçesi olan ve "son yüzyılın en büyük depremlerinden biri" diye tanımlanan Marmara Depremi'nin ardından geçen 20 yılda yapılan çalışmalarla facianın izleri silindi.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 17 Ağustos 1999'da saat 03.02'de 7,4 büyüklüğünde meydana gelen ve 45 saniye süren Marmara Depremi, Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Düzce ve Yalova'da yıkıma yol açtı.

TBMM Deprem Ri̇ski̇ni̇n Araştırılarak Deprem Yöneti̇mi̇nde Alınması Gereken Önlemleri̇n Beli̇rlenmesi̇ Amacıyla Kurulan Mecli̇s Araştırması Komi̇syonunun Temmuz 2010 tarihli raporuna göre, depremde 17 bin 480 kişi hayatını kaybetti, 43 bin 953 kişi yaralandı. Yaklaşık 200 bin kişinin evsiz kaldığı, 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yerinin yıkıldığı depremden, 16 milyona yakın kişi değişik düzeylerde etkilendi, 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 iş yerinde hasar tespit edildi.

- İstanbul'da en fazla hasar Avcılar'daydı

Marmara Depremi'nde, İstanbul'da 454 kişi yaşamını yitirdi. Yalova, Düzce ve Gölcük'ten getirilen yaralılardan hayatını kaybedenlerle bu sayı 981'e çıktı.

İstanbul'da bin 880 kişinin yaralandığı depremde, 41 bine yakın konut ve iş yerinde hasar oluştu, 18 bin 162 konut orta ve ağır şiddetteki hasar yüzünden oturulamaz hale geldi. İlde 3 bin 171 okuldan 820'si hasar gördü. Bunlardan 689'unda hafif, 118'inde orta, 13'ünde ağır hasar belirlendi. İstanbul'daki 10 bine yakın kamu binasının bin 137'sinde az, 387'sinde orta, 37'sinde ise ağır hasar oluştu.

Depremden İstanbul'da en çok Avcılar zarar görürken, ilçede 270 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi de yaralandı. Bin 823 konut ve 326 iş yerinin yıkıldığı ya da ağır hasar gördüğü ilçede 5 bin 106 konut ve 872 iş yerinde orta hasar, 3 bin 685 konut ve 461 iş yerinde de hafif hasar oluştu.

- En fazla ekonomik kayıp oluşturan 6. deprem

Uluslararası Afet Veri Tabanı EM-DAT sitesinde yer alan bilgiye göre, 17 Ağustos depremi, dünyada 1900-2009 yıllarında meydana gelen depremler arasında 20 milyar dolarla en fazla ekonomik kayıp oluşturan 6. büyük deprem olarak belirlendi.

Bakanlıklarla TOKİ ve diğer kurumların iş birliğinde yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarıyla depremin yaraları büyük oranda sarıldı.

Marmara depreminde yıkımın yaşandığı kentlerde, TOKİ, belediye ve özel sektör tarafından deprem yönetmeliğine uygun binlerce yeni konut inşa edildi.

Başta okullar ve hastaneler gibi kamu binaları olmak üzere hafif hasarlı binalar depreme karşı güçlendirildi.

Bazı illerde depremzedeler, kalıcı konutların yapım sürecinde kurulan prefabrike evlerde hayatını sürdürdü.

- Kocaeli'de depremin izleri silindi

Binlerce insanın yaşamını yitirdiği, ev ve iş yerinin yıkıldığı Kocaeli, 20 yılın ardından facianın acı izlerinden uzak bir görüntü ortaya koyuyor.

Marmara depreminde en ağır yıkımın yaşandığı kent olan Kocaeli'de, TOKİ, belediye ve özel sektör tarafından deprem yönetmeliğine uygun binlerce yeni konut yapıldı.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Kent Konut tarafından tamamlanan 28 proje kapsamında 9 bin 793 konut teslim edildi, 327 konutun ise inşası sürüyor.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Sismolojik İzleme ve Deprem Eğitim Merkezinde deprem anı ve sonrasında yapılması gerekenler konusunda verilen eğitimlerden şimdiye kadar 86 bin 180 kişi faydalandı.

Yeşil alan oranının 11 kat artırıldığı kentte ayrıca vadesi dolan SEKA Kağıt Fabrikası alanında Türkiye'nin en büyük endüstriyel dönüşümlerinden biri gerçekleştirilerek Seka Park kuruldu.

- Riskli alanlar izleniyor

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Gebze Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümünün iş birliğiyle hazırlanan "Kocaeli İli Afet Zararlarının Azaltılmasında Akıllı Kent Uygulaması Projesi" kapsamında "acil müdahale" ve "erken uyarı" sistemi kurulacak.

Türkiye'de ilk olma özelliği taşıyacak "erken uyarı" sistemi sayesinde olası bir deprem öncesi erken uyarı sinyali verilerek fabrikaların gaz, su, elektrik ve patlama oluşturabilecek diğer tüm mekanizmalarının etkisiz hale getirilmesi sağlanacak.

Geçen yıl imzalanan protokolün ardından Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilen 31 deprem istasyonunun yanına AFAD tarafından 10 istasyon daha kuruldu.

Kocaeli'de farklı noktalara kurulan 41 deprem kayıt istasyonundan elde edilen verilerle deprem haritaları ve master planlar hazırlanıyor, riskli alanlar izleniyor.

- "Sanayi kenti" Kocaeli ihracata büyük katkı veriyor

Türk imalat sanayisinin kalbi konumunda bulunan kent, depremin ardından ihracatını da her yıl artırdı.

Türk sanayisinin üretim üssü Kocaeli, Avrupa'nın en büyük liman kentlerinden biri konumunda bulunuyor. İrili ufaklı 35 liman tesisini barındıran İzmit, 72 milyon ton elleçlemeyle Avrupa'nın en büyük yedinci kargo limanı oldu.

Türk sanayisinin merkez üssü Kocaeli, yılın ilk yarısında kimya endüstrisinin öncülüğünde yakaladığı ihracat performansıyla Türkiye'nin 2019'daki 182 milyar dolarlık dış satım hedefine en güçlü katkıyı veren kentler arasında yer aldı.

- Sakarya'da kentsel dönüşüm ve sanayi hamleleri

Marmara Depremi'nde büyük yıkım yaşanan Sakarya da bu süreçte hem kentsel dönüşüm hem de sanayideki hamleleriyle başarılara imza attı.

Afet sonrası başlatılan çalışmalarla Camili, Korucuk ve Karaman Mahallelerinde "yeni yerleşim bölgesi" oluşturuldu. Sakarya Valiliği ve resmi kurumlar da bu alanda hizmet veriyor.

Vatandaşlar, TOKİ tarafından deprem yönetmeliğine uygun inşa edilen bu konutlarda güvenle yaşamlarını sürdürürken, Sakarya Büyükşehir Belediyesince yapılan Yenikent Park, Yenikent Kültür Merkezi ve Korucuk Park gibi sosyal donatı alanlarında keyifli vakit geçiriyor.

Çok katlı binalara ruhsat verilmeyen, olası depremleri en az kayıpla atlatabilmek amacıyla yatay kentleşme modeli yürütülen şehir, kentsel dönüşümde de Türkiye'ye örnek oluyor.

Erenler ilçesinde Yenimahalle ve Küpçüler Mahallelerinde 666 dönüm alan üzerinde yürütülen ve 9 etaptan oluşan "Erenler Belediyesi Kentsel Dönüşüm Projesi" kapsamında yıkılan konutların yerine yenileri yapılarak hak sahiplerine teslim ediliyor. Belediye bütçesiyle etap etap gerçekleşen projede, 4 bin konut yapımı için çalışmalar devam ediyor.

Yaşanan büyük depremin ardından olası afetlere hazırlıklı olmak isteyen Sakarya Büyükşehir Belediyesi, şehre ilk Afet Koordinasyon Merkezini (AKOM) kazandırdı. 9 şiddetindeki depreme dayanıklı inşa edilen AKOM, olası bir afet durumunda şehrin kriz merkezi olarak hizmet sunacak.

- Şehir ekonomisi 15 kat büyüdü

Kentte, sanayici ve yatırımcılara sağlanan teşviklerle iş dünyası da adeta ayağa kaldırıldı.

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi'nde büyük yıkımın yaşandığı kentlerden biri olan Sakarya, 20 yıl içerisinde gerçekleşen yatırım ve teşviklerle ihracatını 180 milyon dolarlardan yaklaşık 5,6 milyar dolara çıkardı.

Kentte 1999 yılında 1 olan organize sanayi bölgesi sayısı bu süre zarfında 11'e ulaştı. Depremin yaralarını saran kent, 20 yılda ekonomisini 15'e katladı.

Türkiye'nin otomotiv ihracatında lokomotif şehirleri arasında yer alan Sakarya, yaptığı dış satımlarla ülke ekonomisine güç katmaya devam ediyor.

Karasu ilçesinde 1995'te temeli atılan ve 2017 yılında hizmete açılan Batı Karadeniz'in en büyük limanlarından Karasu Limanı da kentin ihracatına katkı sunuyor.