GUT HASTALIĞI VE BESLENME

Mısırlılar döneminden beri bilinen gut hastalığı, eski zamanlarda zenginlerin ya da kralların hastalığı olarak bilinirdi. Aşırı alkol ve et tüketimi gut hastalığına zemin hazırlar.

Gut, genel itibari ile kalıtsal yatkınlığı olan bir romatizma hastalığıdır. Romatizmal hastalıklar içinde bakıldığında en şiddetli ağrıya neden olanıdır. En sık olarak ayak başparmağındaki ağrılarla kendini belli eder. Gut, kandaki ürik asit metabolizmasının bozulması sonucu ortaya çıkar. İnsan vücudundaki pürin metabolizmasının son ürünü ürik asittir. Vücutta ürik asidin üretiminin artması ve ya vücuttan yeterli düzeyde atılamaması sonucu ortaya çıkan hiperürisemi durumudur. Ürik asit kristallerinin çökmesi sonucu gut hastalığı oluşur.

Gut, bazı eklemlerde ağrı, kızarıklık ve şişkinliğe neden olur. Belli aralıklarla nöbetler şeklinde ortaya çıkar. Çok fazla alkol alımı, çok sıkı diyet ve açlık, bazı yiyeceklerin fazla yenilmesi, aşırı yorgunluk, stres, eklem travması neden olabilecek başlıca sebeplerdendir. Başta ayak parmakları olmak üzere eklem ve bilekte görülebilmektedir.

Gut hastalığı 40-50 yaş arasında sık rastlanmaktadır. Yapılan araştırmalarda erkeklerde gut hastalığına yakalanma riski bayanlardan daha yüksektir. Bayanlarda nadir görülür ve çoğunlukla gut hastalığına yakalanan kadınlar menopoz sonrası döneme girmiştir. Ailede gut hastalığının öyküsünün olması, yanlış beslenme alışkanlıkları ve obezite, alkol hastalık riskini arttırmaktadır.

Gut diyabet, hipertansiyon, hiperlipidemi ve şişmanlıkla ilişkilidir. Tedavi edilmediği durumlarda eklemlerde kalıcı hasarlara ve böbrek taşları oluşur.

Gut hastalarının tedavisinde bilinçli bir diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri atılacak adımlardan en önemlisidir. Bu hastalar fazla kilolarından kurtulmalıdır. Bilinçli diyetler uygulanmalıdır. Yapılacak çok düşük kalorili diyetler kas protein yıkımına neden olacağından, kandaki ürik asit seviyesini arttıracaktır. Bu durumların yaşanmaması için diyetisyen desteği alınması gerekir.

GUT HASTALIĞINDA BESLENME NASIL OLMALIDIR?

Pürinden zengin besinler kısıtlanır.
Et, balık, kümes hayvanları gibi pürinden zengin besinler kısıtlanır. Bunların yerine süt, peynir ve yumurta protein ihtiyacını karşılamak için kullanılabilir. Akut atak dönemleri geçtiğinde az miktarda tüketilebilir.
Yağlı gıdaların böbrekte ürik asit atımını azalttığı için, diyette günlük yağ alımı kısıtlanmalıdır. Alınan günlük yağ %20-25 arası olmalıdır.
Diyette denge sağlanması için karbonhidrat miktarı biraz arttırılır.
Gut tedavisinde idrarı alkali yapmamız gerekir. Çünkü ürik asit kristallerinin çökmesini engellememiz gerekir. Bu yüzden sebze ve meyve diyete biraz daha fazla eklenmelidir.
Ürat kristallerinin atılması için bol miktarda su içilmelidir.
Alkollü içecekler tüketilmemelidir. Aksi takdirde hiperürisemiye neden olur.
C vitamini idrarda ürik asitin çözünürlüğünü artırmakta ve vücuttan atımını kolaylaştırmaktadır. C vitamini kaynağı olarak turunçgiller, koyu yeşil yapraklı sebzeler tüketilmesi önerilir.
Kahve ve çay pürin metabolizmasını etkilemediği için tüketilebilir.
Gut’lu hastaların çoğu şişman kategorisinde oldukları için zayıflama diyetleri önerilir. Ancak hızlı ağırlık kaybı kan ürik asit düzeyini arttıracağı için ataklara neden olabilir. Bu nedenle bir diyetisyenden yardım alınarak uzun sürede zayıflama önerilir.
Düzenli egzersiz sağlıklı bir yaşamın vazgeçilmez parçasıdır. Düzenli egzersizle ve uygun beslenme programı ile fazla kilolardan kurtulmalıdır.
Sebzelerden ise günlük olarak ıspanak(200gram), bezelye(60gram), karnabahar(200gram), mantar(50 gram) aşmayacak şekilde tüketilebilir. Diğer sebzeler ise istenilen miktarda tüketilebilir.
Kuru baklagillerden günlük olarak kuru fasulye, nohut, mercimek ve bulgurdan 60 gram kadar tüketilebilir.
Miktarına dikkat edilerek pirinç, makarna ve unlu yiyecekler tüketilebilir.
Tuz, nane, maydanoz, sirke tüketilebilir fakat maya ve kuruyemiş tüketilmemelidir.
Az yağlı süt, yoğurt ve sebzelerden yapılmış çorbalar tüketilebilir.
Ekmek olarak beyaz ekmek ve mısır ekmeği tüketilebilir. Çavdar ekmeği ve esmer ekmek sınırlandırılması gereken besin yiyeceklerdendir.
Tam yağlı peynir, sakatatlar, kepekli ürünler tüketilmemesi gerekir.