ANKARA (AA) - Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Bogota Program Koordinatörü Doç. Dr. Mehmet Özkan, İran ile Latin Amerika ilişkilerinin en dinamik olduğu 2007-2012 döneminin, Batılı hükümetler tarafından hiç hoş karşılanmadığını ve İran'ın kıtadaki faaliyetlerinin, Batı'nın çıkarlarına doğrudan tehdit olarak görüldüğü değerlendirilmesinde bulundu.

Özkan, İran Araştırma Merkezinin (İRAM) internet sitesinde yayınlanan "İran'ın Latin Amerika Politikası" başlıklı analizinde, İran'ın Latin Amerika politikalarının daima şüpheyle karşılandığını ve tehlikeli görüldüğünü yazdı.

Mehmet Özkan, analizinde, "İran ile Latin Amerika ilişkilerinin en dinamik olduğu 2007-2012 dönemi, özellikle Batılı hükümetler tarafından hiç hoş karşılanmadı. İran'ın kıtadaki faaliyetleri Batı'nın çıkarlarına doğrudan bir tehdit olarak görüldü." ifadesini kullandı.

İran'ın kıtaya yaklaşımının, büyük oranda Lübnan kökenli Araplar üzerinde şekillendiğine dikkat çeken Özkan, bunu Hizbullah'ın kendisine alan açma çabaları olarak değerlendirdi ve İran'ın Latin Amerika politikasının ana ögelerinden birinin, Şii propagandası olduğuna dikkat çekti.

Özkan, analizinde şu ifadelere yer verdi:

"(Latin Amerika ve İran) İlişkilerin zirve yaptığı dönemlerde Şii kültür merkezleri birçok ülkede açılmış ve bu merkezler bir tür kültürel, sosyal ve gerektiği zaman toplumsal istihbarat işlevi görmüştür. Aynı merkezler üzerinden devşirilen öğrenciler, İran'a burslu öğrenci olarak götürülmüş ve bu şekilde kıtada bir tür 'İran sempatizanı' insan grubu oluşturulmak istenmiştir. Genellikle Sünni Müslümanların yoğun olduğu Latin Amerika ülkelerinde, Şii camilerinin açılması dini yönden Şii propagandasının en net yapılabildiği yerler olmuştur."

Özkan, İran'ın kıtadaki birçok Müslüman tarafından bölücülükle suçlandığını, çoğu doğrudan İran Büyükelçiliği tarafından finanse edilen bu yapıların özellikle Müslümanlar nezdinde ciddi karşılık bulmayınca kapanmak zorunda kaldığını dile getirdi.

- "Kıtadaki Hizbullah varlığı"

Latin Amerika'da Hizbullah'ın faaliyetleriyle alakalı birçok rapor ve yayın olmasına rağmen örgütün planı hakkında net bir veri bulunmadığını belirten Özkan, Hizbullah'ın Arjantin-Brezilya-Paraguay sınırındaki üçlü sınır bölgesi olarak adlandırılan yerde varlığı ve faaliyetleri konusunda ciddi iddiaların bulunduğunu kaydetti.

Özkan, şunları kaydetti:

"Özellikle bu bölge, ticaretin hızlı aktığı bir alan olduğu için Hizbullah'ın bölgede para akladığı, uyuşturucu trafiğine bulaştığı ve bazı marjinal yapılanmalarla bağlantılar kurduğuna dair iddialar bulunmaktadır. Yine aynı şekilde kıtanın farklı bölgelerinde Hizbullah adına çalıştığı iddia edilen bazı kişiler tutuklanmış ve çeşitli suçlamalara maruz kalmıştır. Ayrıca kıtada kendilerini 'Latin Amerika Hizbullahı' olarak tanımlayan ve daha çok yerel Şii Müslümanların Hizbullah'ın mücadelesinden ilham alması sonucu oluşturduğu yapılardan bahsedilebilir. Bu yapılar daha çok bir kişi tarafından genellikle internet üzerinden taraftar toplamaya çalışmakta ve propaganda yapmaktadır. İran'ın kıtada etkin olduğu 2005-2013 yılları arasında bu tür yapılar yaygınlaşmış, sonrasında ise ortadan kaybolmuştur."

İran ve Latin Amerika ilişkilerinin, 8 yıllık güçlü Batı karşıtı söylem, diplomatik ilişkilerin artırılması ve güçlü kişisel bağlarla beslendiğini ifade eden Özkan, şu anda ilişkilerde bir tür soğumadan bahsedilebileceğini belirtti.

Özkan, şöyle devam etti:

"Bu soğukluk hem kıta ile genel ilişkiler hem de Arjantin, Brezilya ve diğer ülkelerle ikili ilişkiler açısından geçerlidir. İran, ilişkilerin en güçlü olduğu dönemde kıtada toplamda 11 büyükelçilik ve 10 kültür merkezi açmış, çeşitli dini, sosyal ve kültürel programları finanse etmiş ve 24 saat İspanyolca yayın yapan televizyon kanalını devreye sokmuştur. Yine bu dönemde İran, Latin Amerika ülkeleriyle teknoloji, sağlık, gıda, endüstri, altyapı, kültür, savunma ve şehircilik ile ilgili 40'tan fazla anlaşma imzalamıştır. Bu anlaşmaların etkisini bireysel anlamda ölçmek zor olsa da bunların çoğunun kağıt üzerinde kaldığını belirtmek gerekir."

AA