TBMM (AA) - AK Parti, yurtdışına kaçırılan kültür varlıklarının belirlenmesi ve bu varlıkların envanterinin çıkarılarak iadesinin sağlanması amacıyla Meclis araştırması açılmasını içeren önergeyi TBMM Başkanlığı'na sundu.

AK Parti'li 20 milletvekilinin imzasını taşıyan önergenin gerekçesinde, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu topraklarının, her devirde sayısız kültür varlığının üretimine katkıda bulunduğu belirtildi.

Türkiye'nin bu yönüyle dünyanın en zengin ülkelerinden olduğu gibi, bunların korunması konusunda da dünyadaki en eski hafızaya sahip ülkelerden birisi olduğu vurgulanan gerekçede, şöyle denildi:

"Osmanlı Devleti döneminde yürürlüğe giren, 1869 tarihli Asar-ı Atika Nizamnamesi ile kültür varlıkları devlet malı niteliğine sahip olurken, 1884'de yürürlüğe giren Asar-ı Atika Nizamnamesi ile de kültür varlıklarının ihracı yasaklanmıştır. 1906 tarihinde yürürlüğe giren Asar-ı Atika Nizamnamesi Cumhuriyetin ilanından sonra yürürlükte kalmış, 1973 yılında TBMM'de kabul edilen Eski Eserler Kanunu ile yasalaşmıştır. 1983 yılında çıkarılan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile de kültür varlıkları üzerindeki koruma kalkanı daha da arttırılmıştır.

Dünyanın eski ve büyük müzelerinde Türkiye kökenli kültür varlıkları ve hatta anıtsal yapılar bulunmaktadır. Bunların ciddi bir kısmı, gerek 19. yüzyılda gerekse sonrasında gerçekleşen yasa dışı faaliyetler neticesinde ülkemizden koparılan kültür varlıklarıdır. Yasadışı kazılar neticesinde yurt dışına çıkarılan kültür varlıklarının ülkemize iadesi, söz konusu yasa dışı kazı ve ihracın belgelenememesi nedeniyle oldukça güçtür."

Gerekçede, son yıllarda, Kültür ve Turizm Bakanlığının girişimiyle kültür varlıklarının yasadışı transferinin önlenmesine yönelik faaliyetler ve yurt dışındaki Türkiye kökenli kültür varlıklarının iadesinde sağlanan başarılı sonuçların memnuniyet verici olduğu bildirildi.

Kültür varlıklarının yasa dışı transferinin önlenmesine ilişkin olarak, tüm dünyada başvurulan başlıca hukuki aracın, 1970 tarihli UNESCO Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili Sözleşme olduğu belirtilen gerekçede, "Ülkemiz bu Sözleşmeye 1981 yılında taraf olmuştur. Kültür varlıklarının kaynak ülkelere iadesini öngören Sözleşmenin yaptırım gücü olmamakla birlikte, Sözleşme pazar ülkelerde ihracı yasak kültür varlıkları için ithalat kısıtlaması getirdiğinden büyük önem arz etmektedir." denildi.

Gerekçede, kültür varlıklarının iadesi sürecinde zaman zaman hukuki yollara başvurulduğu, genellikle karşılıklı müzakereler yürütülerek sonuç alınmaya çalışıldığına işaret edilerek, "Tüm bu nedenlerle; yurtdışına kaçırılan kültür varlıklarımızın belirlenmesi, bu varlıkların envanterinin çıkarılarak iadesinin sağlanması ve mevcut kültür varlıklarımızın her yönüyle korunması amacıyla alınacak tedbirlerin belirlenmesi için Meclis araştırması açılmasını arz ve talep ederiz." ifadesine yer verildi.

CHP, HDP ve MHP grupları da aynı konuyla ilgili önerge verdi. Bu önergeler AK Parti'nin önergesiyle TBMM Genel Kurulunda birleştirilecek görüşülecek.

AA