Pazartesi günkü yazımda hükümetin cesur ve yerinde inisiyatif koyarak başlattığı "Kürt açılımı"nı prensip olarak desteklediğimi yazmış ve şöyle demiştim: "Hükümet çözümünü toplumsal mutabakat, ortak akıl ve geniş destekle oluşturabilirse tarihî bir başarıya imza atmış olur.

Bunun için hükümet, kendini yanlış ittifaklardan ve yanıltıcı telkinlerden özgürleştirebilmeli, duymak istediklerini ona söyleyenlerin dışındaki kimselerden de görüş alma alçak gönüllülüğünü gösterebilmelidir."

Bunun sebebi basit: Bu konu, bütün Türkiye'yi yoran, cana mal olan ve kaynaklarımızın heba olmasına yol açan can yakıcı bir sorundur. Dahası, eğer bir hal yoluna girmeyecek olursa, giderek etnik ayrışmalara sebebiyet verecektir. Tarihimizde din, mezhep ve etnik çatışmalar olmamıştır; ama bundan sonra olmayacağının garantisi de yoktur. Yanı başımızda yüzyıllarca mezhep ve etnik çatışma yaşamamış Irak'ta yaşanan trajediler ortada. İnsanlar, eski geleneksel veya dinî kodlarıyla dünyaya bakmıyor; bu yüzden dış tahriklerin de etkisiyle kolayca birbirlerini öldürebiliyorlar. Türkiye'de İslam sanıldığının aksine, artık olaylara anlam veren, olayların referans çerçevesini belirleyen temel kodlar olmaktan çıkıyor; muhafazakâr bir kültürün ve siyasi kimliğin "dinî ritüelleri"ne ve folklorik fantezilerine dönüşüyor. Bu yüzden kimse, "Biz Müslüman'ız, mezhep ve ırkçılık da neymiş?" demesin.

Bu hatırlatmayı yaptıktan sonra, gelelim çalıştayın zaaflarına:

1) Sorunun çözümünde takip edilecek yol haritasının "İçişleri Bakanlığı" ve "Polis Akademisi"nde düzenlenmesi yanlıştır. Buna Kürşat Bumin yerinde bir itirazla değindi. İçişleri Bakanlığı "iç güvenlik"le ilgili bir devlet birimidir; Kürt meselesi sadece iç güvenlikten ibaret değil; tarihî, sosyal, siyasî, ekonomik, kültürel ve uluslararası boyutu olan "etnik bir sorun"dur.

2) Açılıma fikirlerini beyan etmek üzere davet edilen gazeteciler ve yazarlar, her biri kendi alanında bu konuyla yakından ilgilenen görüşleri dikkate alınması gereken aydınlardır. Buna kimsenin itirazı olamaz. Ancak "düşünce ve siyasî profilleri" ile "medya yelpazesinde sahip oldukları konumları" açısından bakıldığında, sadece bu isimlerle yetinilmemesi gerektiği ortaya çıkıyor. Söz konusu isimlere bakıldığında, hükümetin açılımda dört referans noktasını esas almaya niyetli olduğu anlaşılıyor: a) Hükümet çizgisindeki görüşleri; b) Devlet (bürokratik merkez) çizgisindeki görüşleri; c) ABD çizgisindeki görüşleri; e) AB çizgisindeki görüşleri.

Bu, AK Parti hükümetinin "sivil anayasa hazırlığı" çalışmasında içine düştüğü hatanın tekrar edildiğini gösteriyor. Kürt sorunu gibi devasa bir konunun nihai ve soyut muhatabı Türkiye toplumunun kendisidir. Dolayısıyla; "hükümet, devlet, ABD ve AB çizgisinde görüşleri seslendirenler"in dışında kalanların da görüş ve çözümlerine kulak vermek gerekir. Aksi halde toplumsal mutabakat sağlanamaz. İlk toplantıda neden şu kesimlerin temsilcileri yoktu?

a) Kürt milliyetçileri (DTP ve bağımsız Kürt aydınları, kanaat önderleri);

b) MHP ve bağımsız Türk milliyetçisi aydınlar, BBP;

c) Etnik kökenine bakılmaksızın düşünceler üreten İslami çizgideki entelektüeller, kanaat önderleri, cemaat temsilcileri;

d) CHP ve sosyal demokrat çizgideki aydınlar;

e) Bağımsız sol ve sosyalist çizgideki aydınlar.

Denilecek ki, bundan sonraki aşamada söz konusu kesimlerin de görüşlerine başvurulacaktır. Bu, ilk toplantıda yapılmalıydı. Çünkü ilk toplantıya çağrılanlar, temel alınacak metnin "ilk ve orijinal nüshası"nı oluşturdular. Bundan sonraki nüshalar "fotokopi" hükmünde kalacaktır.

Müzakereci siyaset, sivil, yaygın ve aşağıdan yukarıya doğru toplumsal bütün tarafların ortak katılımını öngören mutabakat temin etme sürecidir. Bu yol takip edilmediğinde iyi niyetle başlanmış bir süreç, sorunu sürencemede bırakır. İnşallah bu açılım öyle olmaz.

Ali Bulaç - Zaman