ANKARA (AA) - YEŞİM SERT KARAASLAN - Akciğer kanserinde erken teşhis imkanı sağlayan ve yurtdışında pilot çalışmaları devam eden nefesten akciğer kanseri testi "elektronik burun (e-Burun)" yöntemi Türkiye'de de uygulanacak.

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Dairesi Başkanı Murat Gültekin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, akciğer kanserinin dünya genelinde kansere bağlı ölümlerde ilk sırada yer aldığını belirtti.

Geliştirilecek her türlü tarama, tanı ve tedavi yöntemlerine karşın kanser ile mücadelede en etkin koruma metodunun tütün ve tütün ürünlerinin kullanımından kaçınılması olduğunu vurgulayan Gültekin, pasif içicilik dahil her ortamda sigara dumanından uzak durulması, sağlıklı ve dengeli beslenilmesi, aşırı güneş ışınlarından kaçınılması, normal kilonun korunması, yeterli fiziksel aktivitede bulunulması gerektiğini vurguladı. Gültekin, "Yürütülen AR-GE çalışmalarında herhangi bir tarama metodu altın standart halini alsa da asla unutulmaması gereken şey, özellikle akciğer kanseri ile mücadelenin en önemli unsuru tütün ve tütün ürünlerini hiç kullanmamaktır" dedi.

Tüm kanserler içinde özellikle akciğer kanserinde yaşam oranlarının istenilen düzeyde olmadığının altını çizen Gültekin, daha etkin tedavi için erken tanının önem taşıdığını belirtti. Gültekin, akciğer kanserinin genellikle ileri evrede kendini gösterdiğini ifade ederek, yurt dışında akciğer kanserine yönelik yeni tarama ve erken teşhis imkanı sunan metotların araştırıldığını söyledi.

-Yerli sensör geliştirilecek

Gültekin, yurtdışında akciğer kanseri teşhisinde nefes testlerinin araştırıldığını ifade ederek, bu testlerde insan nefesinin örneklenerek, içeriğindeki uçucu gazların analiz edilebildiğini aktardı. Gültekin, "elektronik burun" olarak anılan bu cihazların solunumla dışarıya verilen hava içerisindeki uçucu organik gazları tanıyabildiğini belirterek, elektronik burun (e-Burun) analizinin akciğer kanseri taramasında vücuda herhangi cerrahi girişim gerekmeden yapılabildiğini söyledi.

Yöntemin, her hastaya uygulanabildiğine ve gerektiğinde tekrar yapılabildiğine dikkati çeken Gültekin, bununla ilgili Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi, ODTÜ, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi ve Dumlupınar Üniversitesi tarafından çalışma yapıldığını bildirdi. Bununla ilgili alt yapı çalışmaların yürütüldüğünü anlatan Gültekin, "Yapılan çalışmalarda, nefesteki metabolitleri tespit edebilen yerli cihazların üretilebileceği belirlendi. Bununla ilgili TÜBİTAK Projesi için başvuruda bulunuldu" diye konuştu.

Uygulama ile akciğer kanserinin erken teşhisinin yanı sıra Türkiye'nin solunum profilinin de belirlenebileceğinin altını çizen Gültekin, "Bu çalışma ile akciğer kanseri hastalarının yanı sıra sağlıklı kişilerin de nefes profilleri çıkarılabilecek. Ayrıca uzun süre sigara kullanan ve KOAH gibi hastaların da nefes profilleri belirlenebilecek" açıklamasında bulundu.

-Sistem nasıl çalışıyor?

Nefesteki çeşitli uçucu gazları tespit edebilen sensörlerin bulunduğu cihazın ucunda özel bir balon bulunduğunu anlatan Gültekin, sistemin işleyişi hakkında şu bilgileri verdi:

"Kişi, balona derin bir nefes aldıktan sonra nefesini veriyor. Sensör de nefesin içinden bilimin ortaya koyduğu kanserde erken dönemde yükselen bazı gazlara karşı duyarlılık gösteriyor. Bu gazların tespit edilmesi halinde uyarı veriyor ve söz konusu gazların nefesteki değerlerini bildiriyor. Bu aşamanın ardından, kişi akciğer kanseri açısından riskli olarak ele alınıyor ve ileri tetkikleri isteniyor. Bu da hastalık ilerlemeden tanı konulabilme şansı verebiliyor. Kolay taşınabilir bir cihazdan oluşan elektronik burun sistemleri, koku taşıyıcı sistem, sensörlerin bulunduğu çember, elektronik dönüştürücü, dijital dönüştürücü ve bilgisayar mikropressörü olmak üzere başlıca 5 kısımdan oluşuyor."

Uygulamanın en az 2-3 yıllık bir AR-GE geçmişi bulunduğunu hatırlatan Gültekin, yaygın kullanılmasının şu an için söz konusu olmadığını söyledi.

Gültekin, yöntemin, yurtdışında da pilot olarak uygulandığını belirterek, "Araştırma, e-Burun yöntemi ile yüzde 60-70 oranında erken teşhis edebildiğini ortaya koydu" dedi.

-Deneylerde başarı elde edilmişti

İsrailli ve Amerikalı bilim adamları, nefesten akciğer kanseri ve Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) teşhisine yönelik deneylerde başarı elde ettiklerini açıklamıştı.

Sonuçları Amerikan Klinik Onkoloji Derneğinin bu yılki kongresinde sunulan araştırmaya imza atanlardan Fred Hirsch, mevcut tarama testinin akciğer kanserinden ölüm riskini yüzde 20 azaltabileceğini belirtmişti.

ABD'nin California eyaletindeki bir şirket de hastanın verdiği soluk ile akciğer kanserinin teşhisi için "elektronik burun" geliştirdiğini açıklamıştı.