AFYONKARAHİSAR (AA) - MUSTAFA BAYER - Orman ve Su İşleri Bakanlığınca, sadece Akşehir ve Eber gölleri alt havzasında yaşayan, türü yok olma tehlikesi altında bulunan ve "baklagillerin kraliçesi" olarak adlandırılan piyan bitkisinin koruma altına alınması amacıyla eylem planı hazırlandı.

Doğa Koruma ve Milli Parklar 5. Bölge Müdürü Mahmut Temel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'nin zengin biyolojik çeşitliliğe sahip olduğun söyledi.

Bakanlık olarak, biyolojik çeşitliliğin devamı ve Türkiye'ye özgü türlerin korunmasının öncelikler arasında olduğunu belirten Temel, "Ülkemizdeki 200-250 bitki ve hayvan türünün korunabilmesi için özel tedbirlere ihtiyaç var. Genel Müdürlüğümüz de 2023 hedefleri arasında bu türlerden en az 100'ü için tür koruma eylem planı hazırlayarak, özel koruma tedbirlerinin uygulanmasını hedefliyor. Bu kapsamda Eber sarısı olarak da bilinen piyan bitkisi de 100 tür arasında bulunuyor." diye konuştu.

Piyanın doğal olarak yetişen ve yok olma riski altında olan bir baklagil türü olduğuna işaret eden Temel, bitkinin neslinin devamı ve korunması için "Piyan Eber Sarısı Tür Eylem Planı" hazırlandığını aktardı.

- Kırmızı listede yer alıyor

Korunması gereken bitki ve hayvan türlerinin belirlendiği kırmızı listeye göre "çok tehdit altında (critically endangered)" olarak belirlenen Eber sarısının koruma altına alınması için ilk kez 2013 yılında çalışma başlatıldığını anlatan Temel, bu çalışmanın 2015 yılında revize edildiğini ve yeni çalışmanın 2016-2020 dönemini kapsadığını dile getirdi.

Temel, bitkinin yetişme alanı, çevre şartlarındaki bozulma ve türü tehdit eden unsurların araştırılığını, popülasyonu görülen yerlerin dikenli telle koruma altına alındığını ifade etti.

- Eber ve Akşehir gölleri korunmalı

Endemik bir tür olan Eber sarısının ekonomik değeri olmaması yüzünden köylüler tarafından yabani ot olarak değerlendirildiğine dikkati çeken Temel, şöyle devam etti:

"Baklagiller familyasında tek çiçekten üç meyve verme özelliği olan piyan, ender bir tür. Mayıs ayında çiçekleniyor ve ağustosta meyve veriyor. Bitki, sulu tarım faaliyetlerinin yoğun kullanım baskısı altındadır. Bu şekilde devam etmesi halinde, eşsiz bir özelliğe sahip bu bitkinin tamamen yok olması kaçınılmazdır. Türü korumak için yaşam alanını korumak yeterlidir. Tek tek türleri korumak zor, hatta imkansızdır. Eber ve Akşehir göllerinin korunması, Piyan Eber Sarısı Tür Eylem Planı'nın başarıya ulaşması için yeterli olacaktır."

- "Gıda sıkıntısına çözüm olabilir"

Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Doğa Koruma Biyoizlem Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü, Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Uğur Cengiz Erişmiş de Türkiye'de yaklaşık 3 bin tür endemik bitki olduğuna değindi.

Eber sarısının baklagiller arasında özel öneme sahip olduğunun altını çizen Erişmiş, şunları kaydetti:

"Piyan, habitat seçici bir bitkidir. Dünyada sadece Akşehir ve Eber gölleri çevresinde, taban suyu yüksek alanlarda doğal olarak yetişiyor. 'Çok tehdit altında', yani çok yakın gelecekte yok olma riski bulunan grupta yer alıyor. Her çiçekten sadece bir adet meyve çıkan baklagiller içinde, tek çiçekten 3 meyve oluşturma özelliği ile ön plana çıkan piyan, biyolojik çeşitlilik ve bitkisel gen kaynağı olarak dünya üzerinde eşsiz bir öneme sahiptir. Piyanın bu özelliğinin gen aktarımı ile diğer baklagillere aktarılması, gelecekte yaşanması ön görülen gıda sıkıntısına çözüm olabilir. Bir çiçekten üç kat verim alınması, çiftçiler ve üreteciler için de önemli gelir artışı sağlayabilir."

AA