İŞ MEVZUATI AÇISINDAN ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN (TAŞERON) İLİŞKİSİ

ALT İŞVEREN (taşeron) BİR İŞVEREN VEKİLİ DEĞİLDİR VE KENDİSİ İŞVEREN NİTELİĞİNE SAHİPTİR.

Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran ki­şiye alt işveren (aracı-taşeron) adı verilir (İşK.2/6). Bir inşaat müteahhidinin, yapımını üstlendiği inşaatın elektrik, su, ahşap doğrama, boyama işlerini başka kişilere vermesi halinde, inşaat mü­teahhidi asıl işveren, işçileri ile birlikte diğer işlerin yapımını üstlenen ki­şiler ise, alt işveren durumundadır. Alt işveren, asıl işveren adına ve hesabına değil, kendi adına ve hesabına faaliyette bulunur. Gerçekten alt işveren bir işveren vekili değildir ve kendisi işveren niteliğine sahiptir.

TAŞERONUN İŞÇİLERİ KENDİ İŞVERENİNDEN ALAMADIĞI ALACAKLAR İÇİN ASIL İŞVERENE BAŞVURABİLİRLER.

Kanun koyucu asıl işverenin ekonomik açıdan alt işverene nazaran daha güçlü olduğu düşüncesiyle, alt işverenin çalıştırdığı işçileri korumak ve onlara güvence getirmek amacıyla, alt işveren ile asıl işveren arasında müteselsil (birlikte) sorumluluk bağı öngören düzenleme getirmiştir. İşK.2/6'ya göre, alt işveren kendi işçilerine karşı, o işyeri ile ilgili ve İş Kanunundan veya iş sözleşmesinden ya da alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden asıl işve­renle birlikte sorumludur. Buna göre işçi, asıl işveren ve alt işverene veya bunlardan yalnız birine baş­vu­ra­bilir.

ASIL İŞVEREN, ALT İŞVERENLE (taşeron) YAPACAĞI SÖZLEŞMEYE HÜKÜM KOYARAK KENDİ SORUMLULUĞUNU ORTADAN KALDIRAMAZ. SÖZLEŞMEDE TÜM SORUMLULUK TAŞERONA AİTTİR İFADESİ GEÇSE BİLE BU HÜKÜM İŞÇİYİ BAĞLAMAZ.

Asıl işveren, alt işverenle yapacağı sözleşmeye hüküm koyarak kendi sorumluluğunu ortadan kaldıramaz. Sözleşmede tüm sorumluluk taşerona aittir ifadesi geçse bile bu hüküm işçiyi bağlamaz. İşçiyi koruma amacı taşıyan ve asıl işveren ile alt işveren arasında birlikte sorumluluk bağı öngören İşK.2/6 hükmünün aksini kararlaştırılabilmesi mümkün de­ğildir. Nitekim Yargıtay bir kararında, asıl işveren ile alt işveren ara­sında imzalanmış bulunan teknik şartnamede, her türlü sorumluluğun işi yapan firmaya (alt işverene) ait olacağının kararlaştırılması halinde, bu hükmün işçiyi bağlamayacağı, İşK.1/son hükmünün kamu düzenine ilişkin olduğu ve işçinin aleyhine değiştirilmesinin de mümkün olamayacağı gerekçeleriyle, alt işverenin işçisinin uğradığı iş kazası nedeniyle, işçinin asıl işvereni de söz konusu kazadan birlikte sorumlu tutabileceğini kabul etmiştir.

ASIL İŞVEREN ALT İŞVEREN (taşeron) İLİŞKİSİNİN KURULMASI İÇİN YAZILI BİR SÖZLEŞME OLMALIDIR.

Alt işverenlik sözleşmesi asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı şekilde yapılır. Asıl işveren ile alt işveren arasında yapılan ve işin üstlenilmesine esas teşkil eden sözleşmede, aşağıda yer alan hususların bulunması hâlinde söz konusu sözleşme alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilebilir.

  Alt işverenlik sözleşmesinde yer alması gereken hususlar şunlardır:

  a) Asıl işveren ile alt işverenin işyeri unvanı ve adresi,

  b) Asıl işveren ile alt işverenin tüzel kişiliği ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş olması hâlinde işveren vekillerinin adı soyadı ve adresi,

  c) İşyerinde yürütülen asıl işin ne olduğu,

  ç) Alt işverene verilen işin ne olduğu,

  d) Alt işverene asıl işin bir bölümü veriliyor ise; verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirme koşuluna ilişkin teknik açıklama,

  e) Taraflarca öngörülmüş ise işin başlama ve bitiş tarihleri,

  f) Alt işverenin faaliyetlerini işyerinin hangi bölümünde gerçekleştireceği,

  g) Asıl işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o işyeriyle ilgili olarak Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden, alt işveren ile birlikte sorumlu olacağı,

  ğ) Alt işverenlik sözleşmesinin yapılmasından önce asıl işveren tarafından çalıştırılan işçilerin alt işveren tarafından işe alınması hâlinde, bu işçilerin haklarının kısıtlanamayacağı,

  h) Alt işverene verilen işin taraflar açısından yürütülme esasları,

  ı) Asıl işveren veya vekili ile alt işveren veya vekilinin imzası.

Bir işyerinde, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir işin alt işverene verilmesi hâlinde, alt işverenin uzmanlığını belgelendirmesi amacıyla sözleşme kapsamındaki işe uygun; iş ekipmanı listesi, iş bitirme belgesi, operatör ve teknik eleman sertifikaları sözleşmeye eklenir.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ MUVAZAALI -HUKUKEN GEÇERSİZ- İSE TAŞERONUN İŞÇİLERİ ASIL İŞVERENİN İŞÇİLERİ GİBİ DEĞERLENDİRİLİR.

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin iş müfettişlerince incelenmesi sonucunda muvazaanın tespitine ilişkin gerekçeli müfettiş raporu bölge müdürlüğünce işverenlere tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren 6 işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora 6 işgünü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaanın tespitini onamış ise tescil işlemi bölge müdürlüğünce iptal edilir ve alt işveren işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır. İş müfettişinin muvazaalı işlemi tespit etmesi durumunda; itiraz süresinin geçmesi ya da mahkeme kararı ile muvazaanın onanması hâlinde asıl işveren ve alt işveren veya vekillerine idari para cezası uygulanır.