ANKARA (AA) - MURAT TEMİZER - Rus enerji devi Gazprom'un, Avrupa doğalgaz pazarında yaşadığı sıkıntıların yanı sıra ülke içinde rekabet ettiği iki büyük şirketin de dış pazarlara açılma isteği karşısında zor bir dönemden geçtiği belirtildi.

Uzmanlar, Novatek ve Rosneft'in Rusya doğalgaz piyasasında devam eden Gazprom monopolisine karşı attığı adımları ve etkilerini AA muhabirine değerlendirdi.

Merkezi Washington'da bulunan düşünce kuruluşu Brookings Enstitüsü Uzmanı ve ABD'nin Eski Bakü Büyükelçisi Richard Kauzlarich, Gazprom'a mevcut koşullarda Avrupa tarafından fiyatların düşürülmesi için büyük baskı yapıldığını vurguladı. Kauzlarich, Rusya sınırları içerisinde de Novatek ve Rosneft'in rekabetinin söz konusu olduğunu belirterek, "Novatek ve Rosneft de Avrupa'ya doğalgaz ihraç etmek istiyor. Gazprom şu anki koşullarda pazar payını korumak konusunda endişelenmeli." ifadelerini kullandı.

Orta Asya Kafkasya Enstitüsü Uzmanı Gareth Jenkins de son birkaç yıldır Gazprom'la Rosneft arasında sürekli değişen bir güç dengesi olduğuna değinerek, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Gazprom tabii ki hala daha büyük ve daha güçlü bir şirket diyebiliriz. Ancak, Rosneft ile arasındaki fark ciddi şekilde azaldı ve şimdi Rosneft Gazprom'a meydan okuyacak ve hatta Gazprom'un tek yetki sahibi olduğu alanlara oynayacak kadar güçlü hissediyor. Şimdiye kadar iki şirket dosttan çok iki rakip gibi davrandı. Novatek'in büyümesi ise piyasada pozisyonunu güçlendirmeyi denemek olarak nitelendirilebilir. Aslında şu an gördüğümüz şey yeni bir durum değil, var olan bir trendin ivme kazanması. Geçen yıl Rusya'nın doğalgaz piyasasını serbestleştirme sürecine gireceği konusunda spekülasyonlar söz konusuydu. Bence buna serbestleşmeden ziyade, değişim demek daha mantıklı olur."

Jenkins, şirketler arasındaki söz konusu trendin ne kadar süreceğini tahmin etmenin zor olduğunu vurgulayarak, "Devam ederse, bu yeni bir yolun açılması mı, yoksa aynı işlerin farklı şirketler aracılığıyla devam etmesi şeklinde mi olacak? Kremlin, Gazprom, Rosneft ve Novatek'in birbirlerine ayak bağı olmasını istemeyecektir. Örneğin, bu şirketlerin aynı kontratlar için rekabet etmeleri fiyatları aşağı çekecektir. Bu da Rusya için hiç de avantajlı olmaz." dvğerlendirmesinde bulundu.

- Gazprom'un zor günleri

Rusya'da Rosneft ve Novatek de boru hatlarıyla Avrupa'ya doğalgaz ihraç etmek isterken, Gazprom bu konuda tek yetki verilen şirket konumunu koruyor.

Geçen ay sonunda Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Kirill Molodtsov, Rosneft'in mart sonunda Avrupa'ya doğalgaz ihraç etmek için başvuruda bulunduğunu ifade etmiş ve Rosneft Başkan Yardımcısı Mikhail Leontyev de "Gazprom'un müşterilerine değil, kendi spesifik müşterilerine gaz satmak için izin verilmesini istiyoruz. Bizden gaz almak için hazırlar." ifadelerini kullanmıştı.

Novatek de gerekirse Gazprom'a bir miktar komisyon ödeyerek ihracat yapmak ve Avrupa'da Norveç'le rekabet etmek istediğini açıklamıştı.

Rosneft'in piyasa değeri, hafta başında açıklanan verilere göre 52 milyar dolarla 2006 yılında halka açılmasından bu yana ilk kez 51,7 milyar dolarda kalan Rus enerji devi Gazprom’u geçti.

Avrupa'nın doğalgaz fiyatları konusunda kurduğu baskıların sonuç vermesi sonucu Ermenistan'a yüzde 9'luk bir indirim yapacağını açıklayan Gazprom, 6 özel Türk ithalatçı şirketiyle de fiyat anlaşmazlığını çözdüğünü 13 Nisan tarihinde duyurdu, ancak herhangi bir indirim oranı vermedi.

AA