Kilistra

Kilistra; Konya’nın güneybatısında, Meram İlçesi Gökyurt Köyü sınırları içerisinde bulunan ve tarihi Helenistik-Roma dönemine kadar giden antik bir beldemizdir. Buradaki yerleşim Helenistik-Roma dönemlerinde yoğunlaşmış ve Erken Hristiyanlık döneminde hızla büyümüş (M.S.VI.-XIII.yüzyıl) zamanla Kapadokya benzeri bir mimarî dokuya kavuşmuştur.

Kilistra, tarihi “Kral Yolu” üzerinde yer alır. Stratejik öneme sahip olan antik kentimiz, Roma İmparatorluğu'nun güney uçlarında İmparator Augustus tarafından askerî koloni yapılan beş merkezden biridir. Aynı dönemde Anadolu'yu gezen (M.S.49-56) Aziz Paulus ve Barnabas’ın yeni vazettikleri dine halkının çoğunluğu katılmıştır.

Kilistra, Aziz Paulus’un söylemlerini ile mucizelerine konu olan, Hıristiyan hacıların da inanç turizmi kapsamında ziyaret merkezi olarak tarihi ortamı en canlı karakteriyle ayakta tutan bir özelliktedir. Kiliseler, şapeller, manastırlar, gözcü kuleleri, sığınaklar, antik yollar, mahalleler, seramik atölyeleri gibi mimari örnekleriyle inanç turizmine farklı bir tat kazandırmaktadır.

Gökyurt veya Kilistra dediğimiz lakin geneli tarım ve hayvancılıkla uğraşan yerli halkının “Gilisıra” diye adlandırdığı bölgede yaşayan kesim bu antik kent üzerine yerleşmiştir.

Tüm bu özellikleriyle dikkatleri üzerine çeken antik kentimizle ilgili Meram Belediyesi güzel bir kitap yayınlamış. Kaynak eser niteliğindeki bu çalışma İlker Mete Mimiroğlu tarafından kaleme alınmış.

Eserin sunuş bölümünde Meram Belediye Başkanı Fatma Toru; “Meram, tarih boyunca mümbit topraklarıyla, kültürel kimliğiyle, Konya’mızın en önemli değerlerinden biri olmuştur. Sahip olduğu doğal güzelliği, mesire alanları, tarihi eserleri ve antik kentleriyle Meram, Konya turizmi için bulunmaz bir nimet ve değerdir.

Kilistra turizm açısından olmazsa olmaz bir mekân. Onun için biz de Meram Belediyesi olarak Kilistra ve çevresindeki insanlık mirasını dünyanın görebileceği bir hale getirmeye gayret ediyoruz.

Plan ve Proje müdürlüğümüz tarafından hazırlanan bu kitabın da amacımıza büyük katkı sağlayacağını düşünüyor; kitabın hazırlanmasında emeği geçenleri kutluyorum.”diyor.

Eser; Bölgenin Tarihi ve Coğrafyası, Kilistra İle İlgili Yapılan Çalışmalar, Kilistra’daki Yapılar, Manastırlar, Kilise ve Şapeller, Camii ve Mescitler, Mezarlar, Çeşmeler ve Su Kemeri, çamaşırhaneler, Sarnıçlar, Şaraphaneler, Seramik Atölyeleri; Konutlar ve Köy Atölyeleri, Konutlar ve Köy Odaları, Diğer yapılar, Sonsöz, Kaynakça ve Dizin’den oluşuyor. Kitabın sonundaki çizimler de oldukça aydınlatıcı ve iyi ki konulmuş.

Eserin fotoğraf çekimleri Salih Arıkan’a ait.

İlker Mete Mimiroğlu’nun Kilistra ile ilk tanışması 1999 yılında “Müze Çalışmaları ve Kurtarma Sempozyumu”nda Nurettin Özkan’ın sunumu ile gerçekleşmiş. Daha sonraki yıllarda Selçuk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde yüksek lisans eğitimine başlaması ile Bizans Sanatı alanında çalışmaya başlaması ve bölgedeki en önemli Bizans yerleşmesi olan Kilistra’yı tez olarak almasıyla da araştırma ve çalışmaları hız kazanmış. Yüksek lisansını tamamladıktan sonra da kentle ilgili birçok yayın, röportaj ve konferanslar vermiş. Düşüncelerini;

“Bu çalışma; Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde hazırladığım yüksek lisans tezimden hazırlanmış olup, ağırlıklı olarak Bizans döneminin önemli bir kırsal yerleşmesi olan Kilistra kentinin ortaçağ mimarisini tanıtmaktadır. Gökyurt’un Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait olan geleneksel mimarisi ise bir fikir edinmenizi sağlayacak şekilde ele alınmıştır.

…Konya’nın sahip olduğu zengin ve önemli değerlerden birisi olan Kilistra, dünyanın birçok yerinde tanınmasına rağmen; ne yazık ki ülkemizde yeterince tanınmamakta, turizm alanındaki yatırımlarda ise geride kalmaktadır. Umarım bu bağlamda elinizde tuttuğunuz bu yayın Kilistra’nın tanıtımına ve hak ettiği yeri kazanmasına yardımcı olur.” Şeklinde ifade eden İlker Mete Mimiroğlu eserinin giriş kısmında çalışmalarında kendisine katkıları olan kimselere de teşekkür etmeyi ihmal etmemiş.

Bir hafta sonunuzu bu antik kentimizi görmek için ayırmak isterseniz; 34 km'lik Konya-Hatunsaray yolundan güneydoğuya yönelen 15 km'lik yol ile Kilistra'ya ulaşmak mümkündür.

Köyün doğusunda yer alan Kral Yolu’nu izleyerek Devrek Mevki’ne ulaşabilirsiniz. Kentin girişini kontrol altında tutan gözetleme kulesi karakol yapısını gezip kentin içine kadar varan antik you takip ederek anıtsal antik mezarlar ve kayalığın batı tarafındaki toplantı salonunu ve diğer yapıları görebilirsiniz.

Buranın güneyinde yer alan yekpare kayaya oyulmuş benzeri az, enteresan bir yapı olan Haç Planlı Şapel (Sandıkkaya)’i, daha sonra ikinci gözcü kulesi, ikinci karakol ve sarnıç ile geç devirde testi ve çanak yapımında kullanılan Kapçı İni’ ni gezebilirsiniz.

Köy konağının batısında yer alan su sarnıcı (Katırini) Söğütlü deresindeki çifte şaraphaneler (Şırahane) ,"Paulönü Mevkii" denilen yerde Sümbül Kilisesi'ne gidebilirsiniz.

Buradan büyük su sarnıcına giderken de anıtsal kaya mezarlarını görebilirsiniz. Su sarnıcının kuzeyinde Söğütlü Deresi içerisindeki çifte şırahaneler de görülmeye değerdir.

Bu değerli çalışmasını biz okuyucularıyla paylaşan İlker Mete Mimiroğlu’nu tebrik ediyor, Konya kültür ve mirasına katkılarından dolayı Meram Belediyesi Başkanı Fatma Toru ve ekibine teşekkür ediyorum.

Selametle, ihsanla kalınız.