Sûre: Kur’ân ünitelerinin adı olan Sûre kavramı,  yüksek, yüce yer, sur, derece, zirve, doruk gibi anlamlara gelir. Kur’ân sureleri, muhkem kaleler gibi sahiplerini şeytanî işgal ve saldırılardan korur, derecelerini yüceltip onları manevî zirvelere taşırlar. Sûreler, ayetlerden meydana gelir. Âyet, bir şeyin iç yüzü, alamet, iz, delil demektir. Her Kur’ân cümlesi, gerçeği açıklayan, Yüce Yaratıcının varlığına, birliğine ve erişilmez kudretine işaret eden delillerdir.

Her Kur’ân suresi, okunup anlaşıldıkça, yaşandıkça, sahibi iç ve dış düşmanlara karşı koruma altına gelir. Bu yönüyle her surenin ayrı bir koruyucu yönü ve gücü vardır. Ne kadar çok Kur’ân suresi ile tanışılırsa, manevî olarak o kadar koruma altına girilmiş olur.

Sure sıralaması ve sure adlarının genelde tevkifî olduğu, yani vahiy eseri olarak Peygamberimizce tespit edildiği söylenmiştir.

Surelere, sure içerisinde geçen çarpıcı bir kavram, isim olarak seçilmiştir. Genelde surelerin isimleri, sure içerisinde geçer. Bunun bir iki istisnası vardır. Fatiha ve İhlas sureleri gibi.

Hadislerde, surelerin ilk cümleleri ile surelerinin anıldığını görmekteyiz. Elif Lam Mîm, İzeşşemsu gibi.

Biz bu yazı dizimizde Mushaf tertibine göre Kur’ân surelerini size tanıtmaya, sizin dikkatlerinizi o surelere çekerek gündeminizi belirlemeye ve o sure ile tanışmaya davet edeceğiz.

FATİHA SURESİ

Surenin adı/adları: Fatiha, açış, giriş anlamına gelir. Kur’ân’ın ilk suresi, önsözü olduğu için, namazın girişinde okunduğu için bu isim verilmiştir. Ümmü'l-Kur'ân (Kur'ân'ın aslı. özü), ümmü'l-kitâb, esas (temel kay­nak), vâfiye (tam, bütün), kâfiye (yeterli). kenz (hazine), es-seb'u'l-mesânî (namaz­ların her rek'atında ve çeşitli vesilelerle tek­rarlanan yedi âyet), hamd, şükr, salât, dua, şâfiye (şifa veren) gibi başa isimleri de vardır.

Mushaf Sırası: 1

Nüzul Sırası: İlk inen surelerdendir.

Nüzul Yeri: Mekke. Medine’de ikinci kez indiği de söylenmiştir.

Nüzul Ortamı: Peygamberliğin ilk yılları.

Ayet Sayısı: 7

İlk Ayeti: Besmele, yahut Elhamdülillahi Rabbi’l-Âlemîn: Hamdolsun âlemlerin Rabbine!

Son Ayeti: Bizleri gazaba uğramışların ve sapmışların yolun iletme.

Ana Teması: En özlü dua örneği, Kur’ân’ın özeti, uluhiyet-ahiret-ibadet konuları.

Fazileti: Canımı kudret elinde tutana yemin ederim ki, Tevrat’ta, İncil’de, Zebur’da ve Kur’ân’da bu sure gibisi indirilmedi. (Ahmed, Trmizî)

BAKARA SURESİ

Surenin adı/adları: Adını, 67-73. ayetlerinde anlatılan İsrailoğullarının, fail-i meçhul bir maktulün, dirilip katilini söylemesi mucizesi için kesmekle yükümlü tutuldukları inek kıssasından almıştır. Elif Lâm Mîm, Kürsî, Senâmü’l-Kur’ân (Kur’ân’ın zirvesi), Zehrâ surenin öteki isimleridir.

Mushaf Sırası: 2

Nüzul Sırası: 87

Nüzul Yeri: Medine.

Nüzul Ortamı: Medine’de ilk inen sure olup surenin büyük bölümü ilk iki yılda inmiştir. Kur’ân’ın son inen ayetinin de bu surede olduğu bildirilmiştir. Söz konusu ayet surenin 281. ayeti olup meâli şöyledir: Şu günden sakının ki, o gün Allah'a döndürüleceksiniz, sonra herkese kazandığı tastamam verilecek ve onlara haksızlık edilmeyecektir.

Ayet Sayısı: 286

İlk Ayeti: Elif lâm mim. İşte o Kitap; kendisinde hiç şüphe yoktur; müttakiler için yol göstericidir.

Son Ayeti: Allâh, kimseye gücünün üstünde bir şey teklif etmez. Herkesin kazandığı iyilik kendi yararına, kötülük de kendi zararınadır. "Rabbimiz, unutur, ya da yanılırsak bizi sorumlu tutma! Rabbimiz, bize, bizden öncekilere yüklediğin gibi ağır yük yükleme! Rabbimiz, bize gücümüzün yetmediği şeyleri yükleme! Bizi affet, bizi bağışla, bize acı! Sen bizim mevlâmızsın! Kâfirler toplumuna karşı bize yardım eyle!"

Ana Teması: Müminlerin temel özellikleri, İslam toplumunun birbiriyle kaynaşma, dayanışmasını sağlayan temel ilkeler, problemlerinin çözümüne yönelik düzenlemeler, Yahudi ve münafıklar başta olmak üzere Müslüman olmayanlara karşı tavırlar, tevhidî pekiştiren ilkeler; namaz, oruç, zekat/infak, hac ve cihad gibi temel ibadetlerle ilgili hükümler; en etkili kıssalar, en veciz dua örnekleri.

Fazileti: Her şeyin bir zirvesi vardır, Kur’ân’ın zirvesi Bakara suresidir. Evlerinizi kabirlere çevirmeyin. İçerisinde Bakara suresi okunan eve şeytan girmez. (Müslim, Tirmizî, Nesâî)