Kasım Çakır
Meclise 4. parti girerse ne olur?
Çok partili dönem başladıktan sonra DP 1950 de iktidar oldu.
1948 da seçim sisteminde açık oy gizli tasnif kuralı uygulanmıştı. Bu seçimde CHP den kurtulmayı düşünen insanlar, DP ye oy verirsem yine CHP kazanırsa 4 yıl benim anamı ağlatır, beni inim inim inletir korkusuyla CHP ye oy verdi ve yine CHP iktidar olmuştu.
Seçim sistemi değiştirildi, gizli oy açık tasnif sistemi ne geçildi. Seçim sisteminin değişmesinden cesaret alan halk 1950 seçimlerinde DP’ye yüklendi. DP %52.7 oy alarak 408 milletvekilliği CHP %39.4 ile 69 milletvekili ile temsil edilme hakkı kazandı
1954 seçimlerinde, %57,5' oy ile. DP 502 milletvekilliği kazandı. 3.1 milyon (% 35,2) oy alan CHP sadece 31 milletvekili kazanabildi.
1957 seçimlerin de DP %47.9 oyla 424 milletvekili çıkardı. Bu milletvekili sayısında çoğunluk sisteminin etkisi büyüktür. Cumhuriyet Halk Partisi ise oyların %41.1'ini alarak 178 milletvekili aldı.
Dışarı ve içeride ki etkin güçler, menfaat grupları çok partili sistemde bir partinin tek başına iktidar olmasından rahatsızlık duyuyorlardı.
1960 ihtilali’nden sonra işin formülünü buldular. Seçimler öncesi yapılan propaganda sürecinde sahada sadece partiler değil, basın, menfaat çevreleri de yoğun çalışıyordu. Bu çevreler, seçimler öncesi ve sonrası siyaseti dizayn ediyorlardı..
Ne yapacaklarını çok iyi biliyorlardı. Tek başına iktidar olacak partinin daha az oy alması, üçüncü ve dördüncü partinin daha fazla milletvekilliği kazanarak meclise girmesini sağlıyorlardı.
O yıllarda siyasilerden; menfaat sahiplerinin etkisi altında kalıp, şahsi çıkar, siyasi ikbal uğruna içinde bulunduğu koalisyona zarar verenler de oldu.
Bu tür dışarıdan seçim öncesi ve seçimler sonrası yapılan müdahaleler sonucunda, 1960-2002 arası ( üç dönem hariç) hiç bir parti tek başına iktidar olamadı. Sonuçta Türkiye 42 yıl, her birinin ortalama ömrü 15 ay olan koalisyon veya azınlık hükümetleriyle yönetildi.
Koalisyon hükümetleri ve azınlık hükümetleri siyasi ve ekonomik istikrarı oluşturamadılar Bakmayınız siz birilerinin;’Koalisyon da hayır var, istişare, uzlaşı ve başarı var!’ dediklerine. Bunlar milleti oyalayıcı toz-pembe yalanlardır.
O yıllarda meclise giren parti sayısı dört ve üzerinde olmuştu. İki veya üç partinin meclise girdiği yıllarda en fazla oy alan partiler tek başlarına iktidar oldular.
1982 Anayasası’nda yapılan seçim düzenlemesinde % 10 barajı getirilmiş olmasına rağmen, 1991 seçimlerinden sonra da barajı aşan parti sayısı dört ve üzerinde olunca, 12 yıl koalisyon hükümetlerine mahkum olduk.
3-Kasım 2002 ile 12-Haziran 2011 tarihleri arasında yapılan seçimlerde (bağımsızlar hariç) meclise en fazla üç parti girmişti. Bunun sonucunda en fazla oy alan Akparti her seçimde oyunu artırarak tek başına iktidar oldu.
Bu geçen 13 yılda Akparti tek başına iktidar olmasaydı, olabilecek koalisyon hükümetleriyle son 13 yılda yapılan hizmetlerin büyük bir kısmı yapılamayacaktı. Yüzlerce alanda yapılan binlerce hizmetleri Akparti iktidarlarına borçluyuz.
Türkiye, 1950-1960, 1983-1991, 2002-2015 yılları arasında tek parti ile kurulan kuvvetli hükümetler sayesinde istikrarı yaşadı.
Türk siyasi tarihinin koalisyona hükümetleri:
-20/11/1961 - 25/6/1962 – Koalisyon hükümeti (CHP+AP) (7 Ay)
-25/6/1962 - 25/12/1963 – Koalisyon hükümeti (CHP+AP) (18 Ay)
-25/12/1963 - 25/02/1965 – Koalisyon hükümeti (CHP+AP) (14 Ay)
-27/10/1965 - 03/11/1969 – Süleyman Demirel AP İktidarı (4 Yıl)
-3/11/1969 - 06/03/1970 – Koalisyon hükümeti (4 Ay)
-06/03/1970 - 26/03/1971 – Koalisyon hükümeti (12 Ay)
-26/1/1974 - 17/11/1974 – Koalisyon hükümeti (CHP+MSP)
-17/11/1974 - 31/3/1975 – Ara Dönem - Geçiş hükümeti (5 Ay)
-21/6/1977 - 21/7/1977 – Bülent Ecevit (1 Ay)
-31/3/1975 - 21/6/1977 – Koalisyon hükümeti (6 Ay)
-21/7/1977 - 5/1/1978 – Koalisyon hükümeti (6 Ay)
-9/1/1978 - 12/11/1979 – Koalisyon hükümeti (11 Ay)
-22/11/1979-12/eylül/1980- Koalisyon hükümeti (9 Ay)
1983 - 1991 arası Anavatan Partisi tek başına iktidar oldu. Bu tarihler arası meclise giren parti sayısı 3’ü geçmiyordu. 1991 - 2002 arası yine koalisyon hükümetleriyle yönetildik.
-20/11/1991 - 16/5/1993 – Koalisyon hükümeti (DYP+SHP=17Ay)
-25/6/1993 - 5/10/1995 – Koalisyon hükümeti (28 Ay)
-5/10/1995 - 30/10/1995 – Koalisyon hükümeti (23 Gün)
-30/10/1995 - 6/3/1996 – Koalisyon hükümeti (5 Ay)
-6/3/1996 - 28/6/1996 – Koalisyon hükümeti (3 Ay)
-28/6/1996 - 30/6/1997 – Necmettin Erbakan + Tansu Çiller (28 Şubat)
-30/6/1997 - 11/1/1999 – Koalisyon hükümeti (19 Ay)
-11/1/1999 - 19/11/2002 – Koalisyon hükümeti (47 Ay)
1 KASIM’DA MECLİS E 4. PARTİ GİRERSE KOALİSYON OLUR.
1 Kasım seçiminin, ülkemiz, halkımız ve bölgemiz için hayırlara vesile olmasını dilerim.