Kasım Çakır
Seçim barajı ve koalisyon
1950’den önce mecliste tek parti vardı.
1961-1980 arasın da % 10 seçim barajı yoktu.
1961’den sonra Türkiye’de koalisyonlar dönemi başladı. 1961-1980 yılları arasında her seçimde görülmüştür ki, meclise en az 4 parti giriyordu. Bunun sonucu olarak hiçbir parti tek başına iktidara gelemedi. 1965-1969 arası AP iktidarı hariç.
-20/11/1961 - 25/6/1962 – Koalisyon hükümeti (CHP+AP) (7 Ay)
-25/6/1962 - 25/12/1963 – Koalisyon hükümeti (CHP+AP) (18 Ay)
-25/12/1963 - 25/02/1965 – Koalisyon hükümeti (CHP+AP) (14 Ay)
-27/10/1965 - 03/11/1969 – Süleyman Demirel AP İktidarı (4 Yıl)
-3/11/1969 - 06/03/1970 – Koalisyon hükümeti (4 Ay)
-06/03/1970 - 26/03/1971 – Koalisyon hükümeti (12 Ay)
-26/1/1974 - 17/11/1974 – Koalisyon hükümeti (CHP+MSP)
-17/11/1974 - 31/3/1975 – Ara Dönem - Geçiş hükümeti (5 Ay)
-21/6/1977 - 21/7/1977 – Bülent Ecevit (1 Ay)
-31/3/1975 - 21/6/1977 – Koalisyon hükümeti (6 Ay)
-21/7/1977 - 5/1/1978 – Koalisyon hükümeti (6 Ay)
-9/1/1978 - 12/11/1979 – Koalisyon hükümeti (11 Ay)
-22/11/1979-12/eylül/1980- Koalisyon hükümeti (9 Ay)
1983 - 1991 arası Anavatan Partisi tek başına iktidar oldu. Bu tarihler arası meclise giren parti sayısı 3’ü geçmiyordu.
1991 - 2002 arası yine koalisyon hükümetleriyle yönetildik.
Bu tarihler arasında bazı seçimlerde yapılan ittifaklarla meclise giren parti sayısı dört ve üzeriydi.
-20/11/1991 - 16/5/1993 – Koalisyon hükümeti (DYP+SHP=17Ay)
-25/6/1993 - 5/10/1995 – Koalisyon hükümeti (28 Ay)
-5/10/1995 - 30/10/1995 – Koalisyon hükümeti (23 Gün)
-30/10/1995 - 6/3/1996 – Koalisyon hükümeti (5 Ay)
-6/3/1996 - 28/6/1996 – Koalisyon hükümeti (3 Ay)
-28/6/1996 - 30/6/1997 – Necmettin Erbakan + Tansu Çiller (28 Şubat)
-30/6/1997 - 11/1/1999 – Koalisyon hükümeti (19 Ay)
-11/1/1999 - 19/11/2002 – Koalisyon hükümeti (47 Ay)
5, 10, 15, 20 aylık hükümetlerle, siyasi ve ekonomik istikrar oluşturmak mümkün mü?
1961 - 1980 yılları arasın da, etkin güçler seçim sırasın da yaptıkları gizli müdahalelerle, siyaseti dizayn ettiler. Amaç bir partinin iktidar olmasını önleyip, Türkiye’nin koalisyon hükümetleriyle yönetilmesine neden olmaktı.
O yıllarda basının bu konuda çok büyük etkisi oldu.
1991 - 1999 arası seçimlerde, etkin güçlerin seçimler üzerinde gizli, basının da açık müdahaleleri oldu.
Bu gayretleriyle partilerin oy oranlarını ve kazanacağı sandalye sayısını kendileri belirliyorlardı. Bir partinin tek başına iktidar olmasını istemiyorlardı.
3 Kasım 2002 seçimlerinde Ak parti %34,63 oy ile tek başına iktidar oldu. 1961-1999 yılları arasında seçimlere gizli müdahale yapanlar bu seçimde ıskartaladılar. Onların dediği olmadı halkın dediği oldu.
Geçmişte koalisyon hükümetlerini oluşturan partileri ve yöneticilerini toptan ve kulliyen suçlayamayız.
Bunlar içerisinde gayretli, azimli, iyi niyetli, hasbi olanları da vardı.
Bazı siyasilerden, menfaat sahiplerinin etkisi altında kalan, çıkarı için, siyasi ikbal uğruna koalisyona zarar verenler de oldu.
Koalisyon hükümetleri dışarıdan ve içeriden yapılan müdahaleler sonucunda başarısız ve kısa ömürlü oldular.
Türkiye, 1950-1960, 1983-1991, 2002-2014 yılları arasında tek parti ile kurulan kuvvetli hükümetler sayesinde istikrarı yakaladı.
Avrupa ülkelerinde koalisyon hükümetlerine müdahale edilmiyor. Bu ülkelerde seçimden sonra herkes iktidardan yana oluyor. Bizde ise fırsatçılara gün doğuyor.
Avrupa ülkelerinde bir partinin ard arda iktidar olması, liderinin başbakan olmasına demokrasi deniliyor. Aynısı bizim ülkemizde olduğun da iktidar partisi ve lideri yıpratılmaya çalışılıyor.
Sandığa yansıyan halkın özgür iradesine, milli iradeye saygılı olmalıyız.
30 Mart ta yapılacak yerel seçimlerin, ülkemiz, halkımız ve bölgemiz için hayırlı olmasını dilerim.